پیام فارس - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
فعال شدن مکانیسم ماشه رازهای مذاکرات هسته‌ای راپس‌از 10سال از پرده بیرون انداخته است. بهانه برملاشدن این رازها نیز سخنان اخیر وزیر خارجه روسیه درمورد چگونگی گنجانده شدن اسنپ‌بک در توافق برجام است. درحالی‌که سرگئی لاوروف مکانیسم ماشه را ساخته ظریف توصیف کرده، محمدجواد ظریف روایت لاوروف را تکذیب و اعلام کرد که به وزیر خارجه روسیه دستور داده بودند تا اجازه نهایی شدن برجام را ندهد. ظریف همچنین تصریح کرده است که روابط عادی ایران با دنیا خط قرمز روس‌ها است.
نیلوفر منصوریان| این روزها فعال شدن مکانیسم ماشه و بحث گنجاندن این سازوکار در یک توافق بین‌المللی نه تنها در داخل کشور به موضوعی جدال برانگیز میان جناح‌های سیاسی بدل شده است، بلکه منجربه برون افتادن رمز و رازهای دو سال مذاکرات هسته‌ای از پشت پرده شده است. بیان این رازها دو راوی دارد. یک طرف سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه و طرف دیگر محمدجواد ظریف وزیر خارجه اسبق ایران که هدایت مذاکرات برجامی بین سال‌های 92 تا 94 را برعهده داشت.
طرف روسی(سرگئی لاوروف) محمدجواد ظریف را متهم کرده که اسنپ‌بک ساخته او بوده و از گنجاندنش در توافق برجام شگفت‌زده‌شان کرده است و طرف ایرانی این جدال(محمدجواد ظریف) روایت سرگئی لاوروف در مورد اسنپ‌بک را غلط توصیف کرده و گفته است به لاوروف دستور داده بودند نگذارد برجام نهایی شود. این روایت‌ها که مانند یک جدال این روزها به رسانه‌ها کشیده شده است، از آن جهت اهمیت دارد که ایران در تمام سال‌های گذشته سیاست نگاه به شرق را سرلوحه دیپلماسی خود قرار داده و بر اهمیت روابط راهبردی‌اش با روسیه و چین همواره تاکید داشته است، از همین رو اختلاف میان سیاسیون بلند پایه دو کشور اصلی درگیر در مذاکرات هسته‌ای اهمیت بسیاری دارد.
مقدمه این جدال شاید به پیش از سخنان لاوروف و پاسخ ظریف به او برگردد، به همان روزی که مذاکرات برجامی ایران با کشورهای غربی برای رسیدن به توافق آغاز شد و سرانجام پس از دو سال به امضای برجام و گرفتن عکس یادگاری میان وزرای خارجه کشورهای مذاکره‌کننده منجر شد اما جای سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه در آن عکس خالی بود.
هر چند برخی روایت‌ها حاکی از آن بود که لاوروف به منظور حضور در مراسم شامی در ازبکستان تلاش داشته تا زودتر وین را ترک کند و به همین دلیل در عکس حضور نداشته است، اما سکوت ظریف در پاسخ به چرایی عدم حضور لاوروف در عکس یادگاری وزرای خارجه ایران و 1+5 و فدریکا موگرینی، مسوول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا هنگام قرائت متن بیانیه مشترک همیشه جای سوال بوده است.
حالا پس از 10 سال از آن روز تاریخی در وین اگرچه دیگر اثری از برجام نمانده است، اما به نظر می‌رسد که خیلی از مسائل گفته نشده از پشت پرده مذاکرات برجام در حال برملا شدن است. یکی از این رازها هم پشت‌پرده گفت‌وگوهای ایران و روسیه و اختلافات تهران و مسکو برای رسیدن به توافقی جامع برای حل بحران هسته‌ای ایران است. راوی رمز و رازها نیز کسی نیست جز محمدجواد ظریف وزیر خارجه اسبق کشورمان، که سکان گفت‌وگوهای هسته‌ای را در دولت حسن روحانی برعهده داشت.
دلیل بیان این رازها از سوی ظریف سخنان اخیر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه است که به تازگی(23 مهر ماه) در اظهاراتی، هرگونه دست داشتن مسکو در گنجانده شدن اسنپ‌بک در متن توافق برجام را رد کرده است. او در گفت‌وگویی در حاشیه نشست عرب-روسیه با رسانه‌های عرب ضمن منحصر‌به‌فرد توصیف کردن مکانیسم اسنپ‌بک در تصمیمات شورای امنیت، تصریح کرده است: این بند در واقع در مرحله نهایی مذاکرات، مستقیما میان ظریف و کری مورد توافق قرار گرفت. صادقانه بگویم، ما از این موضوع شگفت‌زده شدیم. اما اگر شرکای ایرانی ما این فرمول را که صادقانه بگویم یک دام حقوقی بود، پذیرفتند، ما دلیلی برای مخالفت نداشتیم. او همچنین تصریح کرده است که سازوکار ماشه تا حد زیادی به ظریف مرتبط است.
این سخنان واکنش محمدجواد ظریف را درپی داشته است. او عصر پنج‌شنبه در پنجاه و هشتمین گردهمایی «یاران و دانش‌آموختگان دانشگاه تبریز و علوم‌پزشکی درباره مردم و امنیت ملی» در پاسخ به ادعاهای وزیر امور خارجه روسیه تصریح کرد: نه تنها اسنپ‌بک برای روزهای آخر مذاکرات نبود بلکه اختصاص به گفت‌وگوهای بین بنده و جان کری وزیر خارجه آمریکا نیز نداشت. وی همچنین گفت: آقای لاوروف و فرانسوی‌ها پیشنهادی در مورد وضعیت قطعنامه‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران دادند که خیلی بد بود و ما تلاش زیادی کردیم تا آن پیشنهاد را کنار بگذاریم.
او در ادامه گفت: یک روز دیدیم آقای کری کاغذی در دست و پیشنهادی دارد مبنی بر اینکه بیاییم قطعنامه‌ها را 6 ماه 6ماه تعلیق کنیم یعنی هر شش ماه باید می‌رفتیم به شورای امنیت و اگرچه به طور اتوماتیک تمدید می‌شد، اما با درخواست دو عضو شورای امنیت می‌توانست به رای‌گیری گذاشته شود که اگر این اتفاق افتاده بود 6سال پیش برجام تمام شده بود. به کری گفتم این چه پیشنهادی است که آورده‌ای؟ به عقل و شعور من توهین می‌کنی؟ گفت نه من به شعور تو توهین نمی‌کنم این را رفیقت لاوروف داده است.
به گزارش ایرنا، وزیر خارجه پیشین ایران تصریح کرد: در همین کتاب راز سر به مهر اسنادش وجود دارد که آمریکا و پنج قدرت دیگر می‌گویند ابزار ما شورای امنیت است و همین آقای لاوروف در جلسه تصمیم‌گیری می‌گفت من اجازه نمی‌دهم حق وتوی ما را از ما بگیرید. حالا می‌گوید ظریف رفته این کار را کرده، البته من تا الان ملاحظه کردم و چیزی نگفتم.
ظریف در بخش دیگری از سخنانش رازهای دیگری را برملا می‌کند. آنجا که می‌گوید به لاوروف دستور داده بودند نگذارد برجام نهایی شود، یا آنجا که می‌گوید: روس‌ها هم سفر حاج‌قاسم به مسکو را خبری کردند و هم ارسال پهپادهای ایرانی به روسیه را مطرح کردند درحالی‌که بنده با حاج قاسم هم در عراق و هم در ترکیه مذاکره کردیم ولی جایی درز نکرد.
به گزارش ایرنا، ظریف در بخش دیگری از سخنانش این نکته را مطرح می‌کند که «روسیه کشور مهمی در همسایگی ماست، ولی دو خط قرمز دارد اول اینکه ایران نباید هیچ وقت با دنیا روابط آرام داشته باشد و دوم اینکه نباید با دنیا به درگیری برسد برای همین روسیه طرفدار توافق موقت ژنو بود چون استخوان لای زخم نگه می‌داشت و مانع درگیری هم می‌شد.»
ظریف همچنین در ادامه سخنانش تصریح می‌کند که «روس‌ها می‌دانستند اگر برجام به سرانجام برسد روابط ایران با دنیا عادی می‌شود و روابط عادی ایران با دنیا خط قرمز روس‌ها است.» ظریف در بخش دیگری از سخنانش حتی گفت که روسیه به دلیل حضور ایران در فصل هفت منشور ملل متحد مانع عضویت ایران در سازمان شانگهای شده بود.
این تنها ظریف نیست که به اظهارات وزیر خارجه روسیه پاسخ داده است. روز گذشته حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور در دولت یازدهم در شبکه اجتماعی ایکس نیز نوشت: زبان روحانی و ظریف را باز نکنید. ضرر می‌کنید!
پیش از این نیز وندی شرمن مذاکره‌کننده ارشد تیم آمریکا در مذاکرات 1+5 در کتاب خاطراتش با عنوان «ترس یعنی شکست؛ درس‌هایی درباره شجاعت، قدرت و سرسختی» به نوعی لاوروف را طراح اسنپ‌بک معرفی کرده است.
بازار ![]()