پیام فارس - زومیت / نخستین برآورد جهانی از آمار تولدهای نوزادان لقاح مصنوعی، نشان می‌دهد در چهار دهه گذشته بیش از 13 میلیون نوزاد با فناوری کمک‌باروری متولد شده‌اند.
از تولد نخستین نوزاد از طریق لوله آزمایش در سال 1978 تا‌به‌امروز، فناوری‌های کمک‌باروری مسیر شگفت‌انگیزی را پیموده‌اند. اکنون، برای اولین بار، پژوهش جامعی با تحلیل داده‌های سلامت از 101 کشور نشان می‌دهد در چهار دهه، بیش از 13 میلیون کودک در سراسر جهان با کمک روش‌هایی مانند لقاح مصنوعی (IVF) متولد شده‌اند؛ آماری خیره‌کننده که نه‌تنها مقیاس جهانی این فناوری را نمایان می‌کند، بلکه تحولات بی‌سابقه در نرخ موفقیت، ایمنی و دسترسی به خدمات باروری را نیز به تصویر می‌کشد.
بازار ![]()
به‌گزارش ساینس‌آلرت، تیمی از پژوهشگران بین‌المللی برای دستیابی به تصویری جامع از تأثیر جهانی فناوری کمک‌باروری (ART)، داده‌های سلامت 101 کشور را بررسی کردند. نتایج نشان می‌دهد که تا سال 2018، بین 10 تا 13 میلیون کودک از طریق فناوری کمک‌باروری به دنیا آمده‌اند و داده‌های اولیه بین سال‌های 2018 تا 2023 نیز حاکی از تولد 3 تا 4 میلیون کودک دیگر در این بازه زمانی است.
جورجینا چمبرز، همه‌گیرشناس از دانشگاه نیو‌ساوت‌ولز و سرپرست پژوهش، توضیح می‌دهد که تاکنون هیچ مطالعه‌ای با رویکردی یکپارچه و بر پایه داده‌های تکمیلی، مجموع جهانی تولدهای ناشی از فناوری کمک‌باروری را محاسبه نکرده بود. او برآوردها را با وجود نواقص داده‌ای، بر پایه‌ی معتبرترین اطلاعات موجود، «تقریباً قابل‌اطمینان» توصیف می‌کند.
اطلاعات مطالعه از سوی کمیته بین‌المللی پایش فناوری‌های کمک‌باروری (ICMART) ارائه شد که چمبرز نیز مسئولیت نگهداری داده‌های آن را بر عهده دارد. استرالیا نخستین کشوری بود که در دهه 1980، سامانه ملی ثبت آی‌وی‌اف را راه‌اندازی کرد. در ادامه، بسیاری از کشورهای پیشرفته این مسیر را دنبال کردند، اما برخی کشورها، مانند سنگاپور، هنوز فاقد سامانه گزارش‌دهی رسمی هستند. در برخی موارد نیز، مانند چین، ایجاد چنین زیرساخت‌هایی سال‌ها به تعویق افتاده است.
در برخی کشورها، حتی با وجود سامانه‌های ثبت، بخشی از کلینیک‌ها اطلاعات خود را در اختیار کمیته بین‌المللی پایش فناوری‌های کمک‌باروری قرار نمی‌دهند؛ موردی که در کشورهایی مانند آمریکا، هند و برخی مناطق آفریقا دیده می‌شود. پژوهشگران برای جبران این شکاف، از شمار کلینیک‌ها و نرخ پوشش آن‌ها برای برآورد میزان فناوری کمک‌باروری استفاده کردند و همچنین، در مواردی که تنها بارداری گزارش شده بود، نرخ سقط جنین را نیز در محاسبات به‌حساب آوردند.
نتایج به‌دست‌آمده نشان می‌دهد که در طول 40 سال گذشته، بین 9٫4 تا 12٫4 میلیون نوزاد در 101 کشور، با استفاده از فناوری کمک‌باروری به دنیا آمده‌اند. از حدود سال 2000 به بعد، نرخ رشد تولدهای آی‌وی‌اف به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. اروپا با ثبت 3٫6 تا 4٫5 میلیون تولد در صدر قرار دارد و پس از آن، آسیا با 3 تا 4 میلیون و آمریکای شمالی با 1٫4 تا 1٫6 میلیون تولد، رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.
در دو دهه‌ی گذشته، پیشرفت‌های فنی کیفیت، ایمنی و اثربخشی روش آی‌وی‌اف را دگرگون کرده‌اند. در حالی که این روش همچنان موفقیت صددرصدی ندارد، داده‌های بریتانیا نشان می‌دهد که نرخ بارداری با استفاده از رویان منجمد از 7 درصد در دهه 90 میلادی، به 36 درصد در سال 2021 رسیده است. امروزه، در هر 35 ثانیه یک نوزاد حاصل از فناوری کمک‌باروری متولد می‌شود و آی‌وی‌اف همچنان متداول‌ترین شیوه در میان آن‌هاست.
یکی از تحولات مهم در سال‌های اخیر، کاهش چشمگیر در تعداد تولدهای چندقلویی است؛ پدیده‌ای که پیش‌تر برای افزایش شانس بارداری، با انتقال همزمان چندین تخمک بارور به رحم رایج بود. به‌گفته‌ی چمبرز، امروزه بیش از 93 درصد چرخه‌های آی‌وی‌اف تنها شامل انتقال یک رویان هستند و همین امر باعث شده نرخ تولد چندقلویی به زیر 3 درصد برسد. در استرالیا، بیشتر نوزادان آی‌وی‌اف از رویان‌های منجمد به دنیا می‌آیند.در ایران که یکی از پیشگامان فناوری‌های کمک‌باروری در خاورمیانه است، سالانه تعداد چشمگیری از تولدها به روش آی‌وی‌اف انجام می‌شود؛ محاسبات دقیق جهانی نشانگر آن است که ایران با ده‌ها مرکز فعال، سهم ملموسی در این روند رو‌به‌رشد دارد. در حال حاضر، بیش از 50 مرکز تخصصی آی‌وی‌اف در شهرهایی مانند تهران، اصفهان، شیراز و یزد فعالیت می‌کنند که نرخ موفقیت برخی از آن‌ها تا حدود 65 درصد گزارش شده است. علاوه‌بر این، ایران تنها کشور اسلامی است که خدمات اهدای تخمک، اسپرم و جنین را تحت چارچوب قانونی و اخلاقی ارائه می‌دهد.
در نهایت، چشم‌انداز آینده‌ی فناوری کمک‌باروری به موضوع برابری در دسترسی گره خورده است. چمبرز می‌گوید امید دارد با رشد مداوم تولدهای حاصل از آی‌وی‌اف، خدمات ایمن، با کیفیت و مبتنی بر حقوق بشر، در سراسر جهان در دسترس همگان قرار بگیرد.
نتایج مطالعه در نشریه Fertility and Sterility منتشر شده است.