پیام فارس - اعتماد / «اوکراین و عید تلخ شکرگزاری» عنوان یادداشت روز در روزنامه اعتماد به قلم علی ودایع است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
«مرد دیوانه» به هر قیمتی دوست و دشمن را غافلگیر می‌کند. طرح پیشنهادی «دونالد ترامپ» برای پایان جنگ اوکراین اگرچه لبخند رضایت برای کرملین به ارمغان آورد اما متحدین اروپایی و کی‌یف را بهت‌زده کرد. ظاهرا هیچ‌کس نمی‌داند در مغز رییس‌جمهوری امریکا چه می‌گذرد اما او آنچنان که می‌گویند هم غیرقابل پیش‌بینی نیست؛ پس مشکل اروپا کجاست که در چالش اوکراین همواره غافلگیر می‌شود؟ واشنگتن تا عید شکرگزاری به کی‌یف مهلت داده است که درباره طرح 28 ماده‌ای آتش‌بس تصمیم‌گیری کند. «ولودیمیر زلنسکی» رییس‌جمهوری اوکراین، در سخنانی کوتاه با لحن «حزن‌آلود» که در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد، ضمن رد طرح امریکا برای پایان دادن به جنگ با شرایط مطلوب مسکو، گفت که به کشورش «خیانت» نخواهد کرد. با این حال، او اذعان کرد که کی‌یف در معرض خطر از دست دادن واشنگتن به عنوان یک متحد است و گفت که «جایگزین‌هایی» برای طرح 28 ماده‌ای رییس‌جمهوری امریکا، پیشنهاد خواهد کرد. « اورزولافون‌درلاین» رییس کمیسیون اروپا، حمایت گسترده‌ای از اوکراین اعلام کرد، زیرا کی‌یف با ضرب‌الاجل تعیین‌شده توسط دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا، برای پذیرش طرح صلح 28 ماده‌ای تا پنجشنبه روبه‌رو است. همزمان، «کی‌یر استارمر» نخست‌وزیر بریتانیا که دیروز با رییس‌جمهوری اوکراین صحبت کرد؛ هشدار داده است: «روسیه وانمود می‌کند که در مورد صلح جدی است، اما اعمال آنها هرگز مطابق با سخنانشان نیست.» به گفته سه منبع که رویترز به آنها استناد کرده است، اوکراین در هماهنگی با بریتانیا، فرانسه و آلمان در حال تهیه جایگزینی برای طرح 28 ماده‌ای بود. سایر شرکای اروپایی در بحث‌های مربوط به طرح ایالات‌متحده مشارکت نداشتند. ترامپ در گفت‌وگو با خبرنگاران در کاخ سفید، با «ادبیات تند» نگرانی‌های زلنسکی را رد کرده و گفته که«او باید از این موضوع خوشش بیاید... بالاخره در مقطعی مجبور خواهد شد چیزی را بپذیرد.» رییس‌جمهوری امریکا در ادامه به جلسه جنجالی و تحقیرآمیز در دفتر بیضی شکل در ماه فوریه اشاره کرد، جایی که به رییس‌جمهور اوکراین گفته بود «شما کارت‌های لازم را ندارید.» بنا به گزارش اسکای نیوز، واشنگتن تهدید کرده است که در صورت امتناع کی‌یف از پذیرش این توافق، تبادل اطلاعات و تامین سلاح را «به طور کامل» قطع خواهد کرد. منابع آگاه در دولت اوکراین معتقدند که روابط بین کی‌یف و واشنگتن از ماه فوریه، زمانی که ترامپ و ونس، زلنسکی را سرزنش کرده و او را از دفتر بیضی شکل کاخ سفید بیرون انداختند، به طرز چشمگیری بهبود یافته است. اگر کی‌یف به سرعت توافق پیشنهادی مسکو را نپذیرد، با چشم‌انداز ناخوشایندی روبه‌رو است که بار دیگر خشم ترامپ را برانگیزد. یک مقام ارشد اروپایی که نخواست نامش فاش شود، به پولیتیکو گفت: «امریکایی‌ها با زبان فشار با اوکراین صحبت می‌کنند. زیرا تنها گزینه امضا است. اگر اوکراینی‌ها آن را امضا نکنند، اوکراین توسط امریکا طرد و تنها خواهد شد.»
فاجعه از کی‌یف تا قلب بروکسل - جزییات طرح پیشنهادی امریکا برای اوکراین و اروپا به معنی کلمه فاجعه است. مقامات و رسانه‌های اروپایی با احتیاط از طرح ترامپ انتقاد می‌کنند اما با صراحت می‌توان گفت که آنها «بهت‌زده» به نظر می‌رسند. چشم‌آبی‌ها می‌گویند که «در حال تجربه تلخ‌ترین روزهای تاریخ هستند.»
واقعیت این است که خواسته‌های کرملین درطرح 28 ماده‌ای تا حدود زیادی تامین شده است. «ولادیمیر پوتین» رییس‌جمهوری روسیه، با احتیاط از پیشنهادهای امریکا استقبال کرده و گفته است که این پیشنهادها «می‌توانند مبنایی برای توافق نهایی صلح باشند.» «تیم اش» از اندیشکده چتم هاوس اذعان می‌کند که «روسیه هر آنچه را که می‌خواهد به دست می‌آورد و اوکراین چیز زیادی به دست نمی‌آورد.» بنا به پیشنهاد امریکا، اوکراین ملزم می‌شود سلطه روسیه بر مناطق تصرف شده توسط روسیه را به رسمیت بشناسد. ترامپ عملا به نسخه ششم «هنری کیسینجر» پدرخوانده سیاست خارجی امریکا برای پایان اوکراین عمل می‌کند؛ اتفاقی که قابل پیش‌بینی بود اما اروپایی‌ها نشان دادند در آغاز و طول جنگ توانایی مدیریت و پیش‌بینی ندارند. کریمه و مناطق لوهانسک و دونتسک به عنوان قلمرو دوفاکتو روسیه شناخته خواهند شد، درحالی که زمین‌های مناطق خرسون و زاپوریژژیا در امتداد خطوط مقدم فعلی مسدود خواهند شد. برق تولیدی بزرگ‌ترین نیروگاه اتمی اروپا در زاپوریژژیا به شکل برابر بین روسیه و اوکراین تقسیم خواهد شد. کی‌یف نه تنها باید قید عضویت در ناتو را بزند که اجازه نخواهد داشت تعداد نفرات ارتش اوکراین از 600000 نفر فراتر برود. طبق متن، ناتو همچنین باید موافقت کند که «در هیچ لحظه‌ای از آینده اوکراین را نپذیرد» و «نیروهای خود را در اوکراین مستقر نکند.» منع پیگیرد قضایی طرفین از بندهای جنجالی طرح ترامپ است. در عوض، روسیه متعهد می‌شود که دیگر حمله نکند و به او اجازه ادغام مجدد در اقتصاد جهانی داده می‌شود، ازجمله لغو احتمالی تحریم‌ها که «به صورت موردی» مورد بحث قرار خواهد گرفت. روسیه به گروه G7 باز خواهد گشت تا گروه G8 به مدار پیش از جنگ اوکراین بازگردد. این طرح همچنین «حق عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا» و همچنین یک بسته بازسازی بین‌المللی بزرگ را که بخشی از آن از دارایی‌های مسدود شده روسیه تامین می‌شود، به رسمیت می‌شناسد. این توافق همچنین یک شورای صلح به ریاست ترامپ ایجاد می‌کند تا بر اجرا نظارت داشته باشد و در صورت نقض، تحریم‌هایی را اعمال کند. هیاتی از مقامات ارشد نظامی ایالات‌متحده به رهبری «دن دریسکول» مقام ارشد ارتش امریکا در کی‌یف با زلنسکی مذاکره کرده است. دریسکول -دوست و همکلاسی سابق ونس- به عنوان جدیدترین «نماینده ویژه امریکا» منصوب شده است. منابع امریکایی گفتند که این گروه از ژنرال‌های امریکایی احتمالا در پایان هفته آینده برای گفت‌وگو در مورد «طرح صلح» با کرملین به مسکو پرواز خواهند کرد.
انسجام مسکو، فروپاشی کی‌یف
بازار ![]()
چالش بنیادین اینجاست که کی‌یف در نقطه فروپاشی سیاسی، نظامی و اقتصادی قرار گرفته است، اما روسیه نه تنها به کمک «ناوگان اشباح» هم نفت می‌فروشد هم فشار اقتصادی را کنترل می‌کند که در جنگ پاییز توانسته به موفقیت‌های استراتژیک دست پیدا کند. برخی سرویس‌های اطلاعاتی اروپایی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که شرایط نظامی، اجتماعی و اقتصادی ممکن است اوکراین را مجبور به امضای توافق‌نامه‌ای در آینده‌ای نزدیک کند. یکی از مقامات اطلاعاتی اروپایی اوایل پاییز امسال گفت: «اوکراین ممکن است نیاز به مصالحه‌های بسیار ناخوشایندی، ازجمله واگذاری قلمرو، داشته باشد و این اتفاق ممکن است در شش ماه آینده رخ دهد.» به نوشته پولیتیکو، از ابتدای جنگ اوکراین، «ریاست‌جمهوری لنگ زلنسکی» گل به خودی در کی یف محسوب می‌شود. رییس‌جمهوری اوکراین این روزها درگیر رسوایی 100 میلیون دلاری در حوزه سیاسی است. اگرچه هیچ مدرکی مبنی بر فساد شخصی رییس‌جمهور وجود ندارد، اما سبک حکومت او و تکیه بر حکومت با کمک گروهی از دوستان و آشنایانش، کم‌رنگ شده است. بگو مگوهای تندی در پارلمان اوکراین در جریان است. ماموران مبارزه با فساد به هر دفتر و مقام دولتی نزدیک به رییس‌جمهوری مظنون هستند. هر لحظه ممکن است یک شورش سیاسی علیه رییس‌جمهوری اوکراین رخ بدهد. اگرچه زلنسکی در ابتدای جنگ، «منجی و قهرمان» بود اما در ماه‌های اخیر نارضایتی‌ها از رییس‌جمهوری اوکراین بالا گرفته است. نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که او توسط ژنرال «والری زالوژنی» فرمانده سابق نیروهای مسلح اوکراین که زلنسکی او را برکنار کرده بود، شکست می‌خورد. در آن طرف میدان، اراده‌ای آهنین شورویایی در کرملین حاکم است. روسیه پس از 1370 روز جنگ تن به تن در اوکراین به هر قیمتی می‌خواهد پاسخی قاطع برای حل «معماواره امنیتی» در تقابل با غرب داشته باشد. گزارش‌ها از خط مقدم جنگ نشان‌دهنده تصاویر آخرالزمانی است؛ کاروانی از سربازان روس که از دل مه غلیظ بیرون می‌آیند و به سوی شهر شرقی اوکراین، «پوکروفسک»، حرکت می‌کنند. این شهر بزرگ‌ترین شهری خواهد بود که مسکو از زمان سقوط باخموت در مه 2023 تصرف کرده است. همزمان گزارش شده که روند پیشروی روسیه در شهر «کوبیانسک» تکمیل شده و نیروهای این کشور موفق شدند روستاهای «نووسیولووکا»، «استاوکی»، «ماسلیاکووکا» و «یامبل» در دونتسک را تصرف کنند. نکته اینجاست که قلب دفاعی و مواصلاتی اوکراین در آستانه فروپاشی است؛ اتفاقی که ممکن است به پیشروی گسترده روسیه و شکست دومینویی جبهه‌های اوکراین منتهی شود. مساله سخت اینجاست که تاکتیک‌های ارتش سرخ و روحیه آنها شکل و شمایل متفاوتی به خود گرفته است. حالا در معادله‌ای که از جنگ اوکراین ترسیم شد؛ «بازی رولت روسی با ماشه هسته‌ای » هم به عنوان متغیر تاثیرگذار باید لحاظ کنیم.
ذهنیت متفاوت واشنگتن
واقعیت تلخ برای چشم‌آبی‌ها اینجاست که مرد دیوانه آنها را در بزرگ‌ترین بحران امنیتی اروپا پس از جنگ جهانی دوم نادیده می‌گیرد. اروپا یک بازنده بزرگ در جنگ اوکراین است؛ لیبرالیسم اروپایی عملا توسط رئالیسم تحقیر شده است. از دیدگاه ترامپ، تداوم جنگ اوکراین و تعهدات مالی و نظامی به کی‌یف، درنهایت به نفع امریکا نیست و بار مالی و سیاسی آن باید هر چه زودتر متوقف شود. رییس‌جمهوری امریکا به هر قیمتی می‌خواهد به یک «آتش‌بس سریع» و «تثبیت وضع موجود» برسد؛ حالا در این وضعیت اگر اوکراین تضعیف یا اروپا تحقیر شود، اتفاقی در راستای منافع استراتژیک واشنگتن قلمداد می‌شود. امریکا به عنوان قدرت هژمون در اردوگاه غرب می‌خواهد خواسته‌هایش را به متحدین دیکته کند. فراموش نکنیم که درباره «مرد دیوانه» و یک الگوریتم متفاوت رفتاری از امریکا صحبت می‌کنیم. در بحث طرح 28 ماده‌ای نشان‌دهنده این است که امریکا، «نقش اروپا را در حل نهایی بحران ثانویه می‌داند» و ترجیح می‌دهد مستقیما با طرف ضعیف‌تر (اوکراین) و طرف موضع قدرت (روسیه) مذاکره کند. ترامپ معتقد است که اروپا در ساختار ناتو به اندازه کافی برای امنیت خود هزینه نمی‌کند. پایان دادن به تعهدات سنگین در اوکراین به امریکا اجازه می‌دهد تا منابع خود را برای اولویت‌های داخلی یا چالش‌های بزرگ‌تر (مانند چین) متمرکز کند. در این میان، بازگرداندن روسیه به گروه G8، در نگاه رئالیستی، می‌تواند به معنای تثبیت توازن قدرت و کاهش تقابل‌های غیرضروری با یک قدرت بزرگ هسته‌ای دیگر باشد، حتی اگر این کار به مذاق متحدان خوش نیاید.
سناریوهای عید شکرگزاری
درکل فرآیندی که ترسیم شد و ذهنیت رفتاری ترامپ؛ «زمان»، فشار سخت، رفتار سینوسی و غیرقابل پیش‌بینی پذیری مرد دیوانه عناصر تعیین‌کننده هستند. ترامپ دوست دارد «صلح از موضع قدرت» را به رخ همه بکشد اما در عین حال «عاشق عکس یادگاری و توافق با دشمنان بزرگ» است. محتمل‌ترین سناریو، تلخ‌ترین گزینه برای کی‌یف است. باتوجه به ضرب‌الاجل تعیین شده توسط واشنگتن، زلنسکی چاره‌ای جز پذیرش چارچوب طرح 28 ماده‌ای نخواهد داشت. البته ممکن است برای جایگزین‌های جزیی تلاش کند. این طرح عملا به «مطالبات اصلی روسیه» رسمیت می‌بخشد. سناریوی میانی این است که در همین لحظه و به شکل «فوری» امکان فروپاشی دولت اوکراین و برکناری زلنسکی وجود دارد. رهبری جدید (احتمالا ژنرال زالوژنی) که از حمایت داخلی بیشتری برخوردار است یا تحت فشار شدیدتر، به سرعت توافق صلح را امضا می‌کند تا از «فروپاشی کامل نظامی و پیشروی گسترده‌تر روسیه» جلوگیری کند. سناریوی سخت برای کی‌یف مخالفت با طرح ترامپ و ریسک پذیرش خشم ترامپ است. این رویکرد می‌تواند مطلوب اروپا باشد. چالش اینجاست که امریکا کمک‌ها را به طور کامل قطع می‌کند. حمایت اروپا برای جبران کامل خلأ امریکا «کافی نیست». روسیه از این فرصت استفاده کرده و با توجه به غلبه نظامی خود و فروپاشی خطوط دفاعی اوکراین، حملات گسترده‌ای را انجام می‌دهد تا پیشروی دومینویی را تا تصرف شهرهای بزرگ‌تر وادار کردن اوکراین به تسلیم بی‌قید و شرط، تکمیل کند. فارغ از سناریوهای ممکن و متغیرهای مداخله‌گر، انسجام مسکو در مقابل فروپاشی کی‌یف امکان بی‌سابقه‌ترین حملات روسیه را پررنگ می‌کند. «فعلا» زمان و میدان به نفع روسیه است و ارتش سرخ به پیش می‌رود.