خاموشی گیرنده‌های بویایی؛ جدی و مهم!

پیام فارس - خراسان / اگر فکر می‌کنید بو‌های مختلف را به‌خوبی حس نمی‌کنید وقتش است از خودتان یک تست بویایی بگیرید. این یک سرنخ است 
 صبح بیدار می‌شود، قهوه می‌ریزید اما بویی حس نمی‌کنید. شاید فکر کنید سرماخوردگی ا‌ست یا شاید یک موضوع عادی. تصور کنید این حس نکردن بوها، ماه‌ها ادامه دارد و شاید خودتان متوجه نمی‌شوید. پژوهشی تازه نشان داده است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان ممکن است پس از ابتلا به کووید-19 دچار از دست دادن جزئی یا کامل حس بویایی شده باشند، بی‌آن‌که خودشان بدانند. آن‌ها می‌گویند از دست دادن بویایی برخلاف ظاهر ساده‌اش می‌تواند سرنخی از تغییرات عصبی عمیق‌تر در مغز باشد. بیایید ببینیم واقعا از دست دادن بویایی چقدر می‌تواند خطرناک باشد.
همه چیز از کرونا شروع شد
از ابتدای همه‌گیری، پزشکان متوجه شدند که ویروس کرونا می‌تواند موجب اختلال بویایی شود. این پدیده نتیجه التهاب در سلول‌های پوشاننده مسیر بینی و آسیب به گیرنده‌های بویایی است. اما این اختلال بویایی معمولا ظرف چند هفته یا چند ماه برمی‌گشت مگر این که به یک اختلال مزمن تبدیل می‌شد. حالا تحقیقات پژوهشگران می‌گویدکه آسیب صرفاً در سلول‌های بویایی محدود نمی‌ماند، بلکه ممکن است به بخش‌هایی از مغز که پردازش بو را بر عهده دارند نیز برسد. همین امر می‌تواند توضیح دهد که چرا بسیاری از افراد حتی متوجه نمی‌شوند قدرت بویایی‌شان کاهش یافته است؛ مغز عملاً از درک نقصان خود ناتوان می‌شود.
بازار
مغز می‌تواند دورتان بزند!
شاید عجیب به نظر برسد که ما نتوانیم تشخیص دهیم که حس بویایی‌‌مان ضعیف شده است، اما مغز ما در برابر برخی تغییرات تدریجی، حساسیت کمی دارد. پژوهشگران دانشگاه نیویورک می‌گویند به احتمال زیاد آسیب ناشی از ویروس، فقط به سلول‌های بویایی در بینی محدود نیست، بلکه بخشی از مسیر عصبی در مغز که آگاهی از حس بویایی را ایجاد می‌کند نیز آسیب می‌بیند. این یعنی مغز نه تنها قدرت تحلیل بوها را از دست می‌دهد، بلکه توانایی «تشخیص این فقدان» را هم ندارد. چنین وضعیتی شبیه پدیده‌ای در عصب‌روان‌شناسی به نام «بی‌خبری از نقصان»است؛ حالتی که فرد دچار نقص در یک حس یا توانایی می‌شود، اما خود از آن آگاه نیست. در این حالت، مغز برای جبران، برداشت ذهنی جدیدی از واقعیت می‌سازد. مثلاً غذا را همان‌طور که همیشه تصور می‌کند مزه‌دار می‌پندارد، درحالی‌که گیرنده‌های بویایی‌اش خاموش شده‌اند. این کشف، تصویری ظریف از تعامل میان مغز و حواس ارائه می‌دهد: گاهی ذهن برای حفظ حس پیوستگی درک، خود را فریب می‌دهد تا نقصان را احساس نکند.
توجه به حس بویایی، سرنخ مهم بیماری‌های مغزی
پژوهش‌های گذشته نشان داده‌اند که از دست دادن بویایی می‌تواند نشانه‌ای هشداردهنده از زوال شناختی باشد. در بیماری‌هایی مانند آلزایمر، نواحی مغزی مربوط به حس بویایی و حافظه، هر دو دچار آسیب می‌شوند. به همین دلیل، دانشمندان احتمال می‌دهند که تأثیر بلندمدت کووید-19 بر حس بویایی، فقط یک عارضه سطحی نباشد، بلکه شاید دروازه‌ای برای فهم بهتر بیماری‌های عصبی باشد. در بسیاری از بیماران مبتلا به کووید طولانی، ترکیب اختلال در بویایی، تمرکز و حافظه مشاهده شده است؛ مجموعه‌ای از نشانه‌ها که نشان می‌دهد ویروس می‌تواند روی شبکه‌های عصبی مرتبط با شناخت تأثیر بگذارد. از نظر علم اعصاب، گیرنده‌های بویایی با بخش‌هایی از مغز که احساسات و خاطرات را پردازش می‌کنند ارتباط نزدیک دارند. بنابراین، از دست دادن بویایی می‌تواند اثرات روانی و هیجانی عمیقی برجای بگذارد؛ از کاهش اشتها و لذت از غذا گرفته تا افزایش خطر افسردگی. در واقع توجه و اهمیت به حس بویایی می‌تواند باعث شود اختلالات عصبی را زودتر شناسایی کنید زیرا کاهش بویایی می‌تواند بر تغذیه، ایمنی، سلامت روان و کیفیت زندگی تأثیر بگذارد، حتی اگر فرد خود از آن بی‌خبر باشد.