پیام فارس - تعادل /یکی از عواملی که در روزگار تلخ بورس برای سهامداران مهم بوده، عملکرد سایر بازارهاست. در اصل نوع معامله، قیمت‌گذاری و تعیین نرخ در سایر بازارها می‌تواند تعیین‌کننده مسیر بازار سرمایه باشد.
یکی از این نرخ‌ها مربوط به بازار بین بانکی‌هاست، بازاری که هم به صورت روانی و هم به صورت واقعی می‌تواند نقدینگی را از بورس فراری دهد. براساس آمارهای منتشر شده نرخ بهره بین بانکی در پایان هفته منتهی به 15 مردادماه با افزایش 0.19 درصدی به 23.95 درصد رسید.نرخ بهره بین بانکی در پایان هفته دوم مردادماه با افزایش 0.19 درصدی نسبت به هفته قبل خود به 23.95 درصد رسید.
این در حالی است که در پایان هفته گذشته نرخ بهره بین بانکی با کاهشی 0.13 درصدی نسبت به هفته قبل خود به 23.76 درصد رسید. بازار بین بانکی، بازاری است که برای مبادلات مالی میان بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری با یکدیگر و برای اعمال سیاست‌های پولی از سوی بانک مرکزی ایجاد شده است.
این بازار عمق بسیار و معاملات پرحجمی دارد و برای کاهش اضافه برداشت بانک‌ها، کاهش استقراض بانک‌ها از بانک مرکزی، مدیریت صحیح نقدینگی از سوی بانک‌ها، کاهش یا افزایش نقدینگی کشور و کنترل تورم و ایجاد رشد اقتصادی ایجاد می‌شود.
بازار بین‌بانکی دو کاربرد مهم دارد؛ اولین کاربرد آن کمک به بانک مرکزی برای اعمال سیاست‌های پولی و دومین کاربرد آن، تامین مالی بانک‌ها و موسسات اعتباری و مالی از طریق یکدیگر است و بانک مرکزی از طریق تغییر در نرخ سود در این بازار نظارت و اهداف خود را مرتفع می‌کند.
بازار ![]()
حجم معاملات در این بازار بسیار بالاست و اثر بسیاری بر نرخ سود دارد و نرخ سودی که بانک مرکزی به صورت هفتگی اعلام می‌کند، بر اساس میانگین موزون معاملات بین بانکی روزانه به دست می‌آید. بازار بین بانکی در ایران از تیرماه 1387 رسما شروع به کار کرد. نظارت کامل و تعیین نرخ سود بر این بازار به عهده بانک مرکزی است و بانک مرکزی در پایان هر هفته نرخ بهره بین بانکی را در روز پنجشنبه (هر هفته) به صورت رسمی اعلام می‌کند.
نگاهی به بازار بین بانکی
نرخ بهره بین بانکی در ابتدای سال جاری و اولین هفته فروردین ماه 23.96 درصد بود و در پایان هفته دوم (فروردین) با کاهش 0.01 درصدی به 32.95 درصد رسید و در پایان هفته سوم نیز در همان دامنه (23.95 درصد) بدون تغییر و ثابت ماند. در آخرین هفته فروردین ماه، نرخ این بازار با افزایش 0.01 درصدی به 23.96 درصد رسید و یک هفته پس از آن در سوم اردیبهشت ماه با جهش 0.02 درصدی به محدوده 23.98 درصد وارد شد. با این حال طی سه هفته پس از آن با کاهش 0.01 (در پایان هر هفته) در مجموع 0.03 کاهش یافت و در روز چهارشنبه 31 اردیبهشت ماه به 23.95 درصد رسیده بود که در پایان هفته اول خردادماه با افزایش 0.02 درصدی به 23.97 درصد رسید. اما طی هفته دوم و سوم خردادماه به 23.98 درصد رسید و طی دو هفته بعدی در این محدوده ثابت مانده و در پایان هفته چهارم خرداد ماه با کاهش 0.01 درصدی به 23.97 درصد رسید. با این حال در هفته نخست و دوم تیرماه سال جاری با افزایش 0.01 درصدی به کانال 23.98 درصد بازگشت و این در حالی بود که در هفته سوم تیرماه با کاهش قابل توجه نسبت به هفته‌های قبل خود به محدوده 23.64 درصد رسید و هفته پس از آن با افزایش 0.25 درصدی به 23.89 درصد رسید که در پیان هفته گذشته (هشتم مردادماه) به 23.76 درصد کاهش یافت.
در آذرماه سال 1403، نرخ بهره بین بانکی به کانال 23.9 درصد وارد شد و از آن زمان تا امروز در همین محدوده و نزدیک به 24 درصد متغیر بوده است. البته این نرخ در دی و بهمن ماه سال گذشته به 23.98 درصد رسید اما هیچ زمانی از مرز آن عبور نکرد و وارد کانال 24 درصد نشد. با این حال، طی چند ماه اخیر نرخ بهره بین بانکی در نزدیک‌ترین محدوده خود با کانال 24 درصد تثبیت شده بود.
در سال 1403 نرخ بهره بین بانکی در کانال 23 درصد بود و آنچه که آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد، نرخ بهره بین بانکی در دو سال گذشته یعنی سال‌های 1402 و 1403 در کانال 23 درصد حفظ شده است، با این حال نرخ بهره بین بانکی در سال 1401 دامنه‌های 20.3 تا 23.1 درصد را شاهد بود که بیشترین تغییر در نرخ بهره بین بانکی در سال‌های گذشته را نشان می‌دهد.
واکنش بورس به بازار بین بانکی
بررسی‌های اعداد و ارقام نشان می‌دهد هر زمانی که نرخ بهره افزایشی باشد نقدینگی نیز به قصد بانک‌ها از بورس خارج می‌شود. در اصل زمانی که نرخ بهره افزایش می‌یابد بانک‌ها تمایل بیشتری به جذب نقدینگی دارند و بر همین اساس سود سپرده‌های خاص خود را بیش از حدمجاز تعیین شده اعلام می‌کنند که درنتیجه این موضوع باعث می‌شود برخی از سرمایه‌گذاران به علت سود بالاتر و به صورت موقت نقدینگی خود را از بورس خارج و وارد بازار بانکی کنند. همچنین این نرخ به صورت روانی نیز روی بازار تاثیر دارد و می‌تواند به صورت موقت معاملات را در بازار به حالت متوقف دربیاورد.
در اصل باعث می‌شود که برخی از سرمایه‌گذاران نسبت به بازار بدبین باشند و در نهایت ترجیح دهند به صورت موقت معاملات خود را انجام ندهد. زمانی که بانک مرکزی نرخ بهره بین‌بانکی را افزایش می‌دهد، این به بازار سیگنال می‌دهد که سیاست پولی «انقباضی» است و هدف کنترل تورم و کاهش نقدینگی است و در زمان‌هایی که سیاست انقباضی در بازار اجرا می‌شود سرمایه‌گذاران نیز تمایل کمتری به سرمایه‌گذاری در بورس پیدا می‌کنند.
از سوی دیگر زمانی که نرخ بهره بین بانکی کاهش پیدا می‌کند تمایل سهامداران برای ورود به بورس افزایش می‌یابد. در اصل در زمان‌های کاهش نرخ بهره بین بانکی سرمایه‌گذاران به این نتیجه می رسند که بازارسهام جایگاه امن‌تری برای سرمایه‌گذاری است و درنتیجه سرمایه‌گذاری در بورس افزایش می‌یابد.
شاید در عمل برخی از فعالان عقیده داشته باشند که نرخ بهره رابطه مستقیمی با بازار سهام ندارد و تنها به صورت روانی است؛ اما بررسی رفتار بورس در زمان افزایش یا کاهش نرخ بهره نشان می‌دهد که این دو بازار رابطه مستقیمی با یکدیگر دارند.