پیام فارس - بخش نخست همایش بین‌المللی ایران‌شناسان با حضور 50 ایران‌شناس از 21 کشور دنیا با موضوع حافظ شناسی در دانشگاه شیراز برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز فارس ، ایران شناسان 21 کشور جهان صبح امروز در نشستی 2 ساعته درخصوص ویژگی‌های زبانی آثار حافظ، اندیشه های حافظ، حقیقت و خیال در شعر فارسی و تاثیر اشعار حافظ بر نویسندگان بحث و گفت‌و‌گو کردند.
حافظ؛ حافظه تاریخی ما ایرانیان
مصطفی گرجی استاد دانشگاه پیام‌نور در سخنرانی خود با عنوان نگاهی به ایماژ «زندگی به مثابه سوءتفاهم» در گستره اندیشگانیِ حافظ و نیکوس کازنتزاکیس گفت: دیوان حافظ به مثابه تاریخِ مُجمل و «مُقطّر» پرفراز و نشیب ما ایرانیان، یکی از زبده‌ترین دیوان‌هایِ شعرِ پارسی در قیاس با دیگر سرآمدانِ تاریخِ ادبیاتِ ایران همچون دیوان کبیر و سعدی و... است که حقیقت پر رنج و گداز تاریخ زیسته ما را با همه گسست‌ها و گسل‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی روایت می‌کند.
فهم شعر حافظ، مولوی و سعدی بدون توجه به زمینه‌های فرهنگی ممکن نیست
استاد دانشکده فیلولوژی دانشگاه بلگراد صربستان هم در سخنرانی خود با موضوع «حقیقت و خیال در شعر فارسی با تأکید بر آثار حافظ، مولوی و سعدی» گفت: برگزاری چنین رویداد‌هایی به معرفی بیشتر ظرفیت‌های ادبی و فرهنگی ایران در جهان اسلام کمک می‌کند.
عمرا خلیلویچ با بیان اینکه رابطه حقیقت و خیال در ادبیات فارسی بدون توجه به زمینه‌های فرهنگی قابل فهم نیست، اظهار کرد: از دوران یونان باستان، فیلسوفان درباره ماهیت حقیقت در شعر بحث کرده‌اند و این بحث‌ها بعد‌ها در ادبیات فارسی جلوه‌های تازه‌ای پیدا کرده است.
خلیلویچ به بیان مثال‌هایی از تقلید برخی شعرا از شعر حافظ پرداخت و گفت: نخستین غزل حافظ که گفته «الا یا ایهاالساقی...» بسیار مورد شعرای سندی زبان شده است. شاعران مختلف سندی اشعار حافظ را ترجمه کرده و در اشعار خود از آنان بهره جسته‌اند.
این استاد دانشگاه بلگراد در پایان با اشاره به ظرفیت‌های گسترده ادبی و فرهنگی ایران، ابراز امیدواری کرد که همکاری علمی و پژوهشی بین ایران و صربستان در آینده گسترش یابد و رونق گیرد.
حافظ؛ پیونددهنده فرهنگ ایرانی و سند
استاد دانشگاه کراچی پاکستان نیز در سخنرانی خود با عنوان «تأثیر اشعار حافظ شیرازی بر شاعران و نویسندگان سند» با تشریح پیوند‌های عمیق فرهنگی میان ایران و سرزمین سند گفت: شعر حافظ برای شاعران و نویسندگان این خطه الهام‌بخش بوده و بخش مهمی از هویت ادبی آنان را شکل داده است.
فائزه زهرا تصریح کرد: دیوان حافظ همچون تاریخ مُجمل و پرفرازونشیب فرهنگ ایرانی است و ماندگاری عشق در آثار او، روح ادبیات بسیاری از سرزمین‌ها را زنده نگه داشته است.
وی با اشاره به پیشینه تاریخی و فرهنگی سند افزود: سرزمین سند یکی از کهن‌ترین پایگاه‌های تمدنی جهان است که با وجود قرار گرفتن زیر سلطه حکومت‌های مختلف توانست هویت فرهنگی خود را حفظ و در عین حال فرهنگ دیگر ملت‌ها را با گشاده‌رویی جذب کند.
استاد دانشگاه کراچی با اشاره به جایگاه زبان فارسی در شبه‌قاره گفت: پس از فتوحات سلطان محمود غزنوی، زبان فارسی جایگزین زبان عربی شد و برای قرن‌ها زبان مکاتبات، محاورات و تألیفات علمی و ادبی مردم سند بود.
فائزه زهرا اظهار کرد: غزلسرایی در سند تحت‌تأثیر مستقیم شعر فارسی آغاز شد و بسیاری از ویژگی‌های ساختاری و محتوایی غزل فارسی را در خود حفظ کرد.
وی با مرور نمونه‌هایی از تقلید شعرا در دوره‌های مختلف تاریخی، از جمله شاعران وابسته به دربار‌های حکومت‌های پیشین سند، افزود: بسیاری از شاعران برجسته مانند میرشهداد خان تالپور و نواب غلام‌محمدخان لهاری غزل‌هایی در تقلید از غزل‌های معروف حافظ سروده‌اند.
زهرا با خواندن نمونه‌هایی از اشعار تقلیدی و تضمینی نشان داد که چگونه مضامین حافظ، از «ساقی‌نامه» گرفته تا مضامین عرفانی و انتقادی، در شعر سندی بازتاب یافته است.
به‌گفته زهرا، چند پژوهشگر و نویسنده برجسته نیز غزل‌های حافظ را به زبان سندی ترجمه کرده‌اند. محمد یعقوب نیاز: ترجمه و تفسیر 100 غزل حافظ؛ عبدالقیوم ساعب: ترجمه 50 غزل حافظ و یوسف سندری: گردآوری، ترجمه و چاپ مقالات حافظ‌پژوهی.
تأثیر حافظ فراتر از مرز‌های ایران
مدیر دپارتمان زبان‌شناسی علوم تاجیکستان هم در سخنرانی خود با عنوان «ویژگی‌های زبانی آثار حافظ» با اشاره به سابقه پژوهش درباره حافظ در این کشور گفت: در تاجیکستان پژوهش‌های متعددی درباره ابعاد فلسفی و ادبی حافظ انجام شده، اما زبان‌شناسی شعر او کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
عالم جان افزود: بررسی بستر تاریخی زندگی حافظ و ادیبانی که بر زبان او تأثیر گذاشته‌اند، نشان می‌دهد اشعار این شاعر بلندپرواز چه در دوران حیاتش و چه پس از آن، شهرت فراگیری یافته است.
وی با اشاره به محبوبیت حافظ در زمان زندگی‌اش بیان کرد: شهرت این شاعر به حدی بوده که حتی بر اتابکان بغداد نیز تأثیر گذاشته است. حافظ غزلسرایی را به عرش اعلی رسانده است و هیچ یک از شاعران پس از او نتوانسته‌اند به پای وی برسند.
مدیر دپارتمان زبان‌شناسی علوم تاجیکستان به مفاهیمی مانند طبیعت، موسیقی و مضامین صوفیانه و زاهدانه اشاره کرد و افزود: دوره حافظ را می‌توان اوج غزلسرایی در ایران دانست و غزلیات او تنها عاشقانه نیست؛ بلکه فلسفی و عرفانی نیز هست و به غزل راه یافته است.
همایش بین‌المللی ایران‌شناسان با حضور بیش از 50 ایران‌شناس از 21 کشور جهان، در شیراز در حال برگزاریست.