پیام فارس - شرق /متن پیش رو در شرق منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
داود حشمتی| بلافاصله بعد از سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای، جریان چنارهای اصولگرا شروع به روایت‌سازی و استفاده از سخنرانی در جهت مخالفت با جریان پاجوش‌ها که رقیب اصلی آنها در درون اصولگرایی است، کرد.
حملات از ناحیه رسانه‌های آنها به پاجوش‌ها آغاز شد و در میان پاجوش‌ها، این تنها حمید رسایی بود که به آنها پاسخ می‌داد. دال مرکزی استدلال آنها نیز حمایت آیت‌الله خامنه‌ای از دولت پزشکیان و فشار پاجوش‌ها برای طرح مسئله عدم کفایت او بود. به‌طور خلاصه، اختلاف‌نظر آنها بر سر این مسئله است که کشف کنند با وجود حمایت رهبری از پزشکیان، آیا می‌توان مسئله عدم کفایت او را دنبال کرد؟ چنارها معتقدند ممکن نیست و حمایت رهبری از دولت پزشکیان که آن را زحمتکش نامیدند، به معنای حمایت است؛ بااین‌حال، طرف مقابل معتقد است حمایت رهبری از پزشکیان مانند حمایت امام خمینی از بنی‌صدر است. از همین‌رو شبیه‌سازی این دو واقعه از نظر آنها کلید حل ماجراست. به‌طور خلاصه آنها معتقدند رهبری مانند امام تنها به دلیل رأی مردم به پزشکیان از او حمایت می‌کنند و این به معنای تأیید اقدامات دولت و همچنین جلوگیری از ایفای نقش توسط مجلس برای عزل او نیست. این موضع را باید دقیق‌تر بررسی کرد.
هفته‌ها بود بحث مواجهه با دولت پزشکیان مطرح بود، اما بعد از سخنرانی روز دوم شهریور 1404، این بحث به یک جدال تبدیل شد. تا جایی که بحث بر سر نحوه مواجهه با دولت مسعود پزشکیان، دوباره شکاف قدیمی میان «چنارهای» محافظه‌کار و «پاجوش‌های» تندرو در جریان اصولگرا را زنده کرد. نقطه عزیمت این جدال، نوشته‌های حمید رسایی بود که صریح‌تر از دیگران، موضوع «عدم کفایت سیاسی» رئیس‌جمهور را پیش کشید؛ درست همان تعبیری که در تاریخ جمهوری اسلامی تنها یک بار و درباره ابوالحسن بنی‌صدر به کار گرفته شد.
رسایی در متنی جنجالی نوشته بود: «می‌گویند طرح موضوع عدم کفایت سیاسی پزشکیان بین دو جنگ، خلاف مصلحت است! می‌گویم جلسه عدم کفایت سیاسی بنی‌صدر وسط جنگ بود». این البته موضع‌گیری یک هفته قبل آنها بود.
با پایان سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای، جریان رسانه‌ای متعلق به چنارها در توییتر و رسانه‌هایشان حمله به پاجوش‌ها را هم در کنار جریان اصلاحات دنبال کردند. روزنامه فرهیختگان به‌عنوان پایگاه اصلی مکتوب این جریان، به موضع‌گیری رسایی واکنش نشان داد و نوشت: «انسدادطلبان به این امید که موسی در طور است، طرح استیضاح پزشکیان را پیش می‌کشند؛ به آن امید که خود از سایه برخیزند». عبارتی که مشخصا به جریان جلیلی و پاجوش‌ها اشاره می‌کند که تصور کردند در نبود مسئولان عالی کشور می‌توانند با عزل رئیس‌جمهور از دولت سایه به دولت اصلی منتقل شوند. همچنین احدیان، دستیار سیاسی قالیباف نوشت: «گذشته به کنار، از این پس هر‌کس بر مخالفت با وفاق ذیل سیاست‌های نظام اصرار کند، راهش را از راه رهبری جدا کرده است». رسایی هم به او پاسخ داد: «همان‌طور که انتظار می‌رفت، جریانی که در دوره شهید رئیسی، علی‌رغم حمایت‌های صریح و معنی‌دار رهبر انقلاب از آن شهید، جفت‌پا روی گلوی رئیس‌جمهور وقت می‌رفتند و فقط برای یک بخش‌نامه قانونی، چنان عرصه را بر رئیس‌جمهور شهید و وزیر کشورش تنگ کردند که علی‌رغم شروع فرایند انتخابات، مجبور شدند معاون سیاسی خود را کنار بگذارند تا این جماعت کشور را به آشوب نکشانند، حالا همه چیز را در آینه وفاق می‌بینند!».
جریان پاجوش‌ها اما برای رفتار خود دلایلی دارند. اولا معتقدند این رفتار در موضوع برجام نیز تکرار شد. پاجوش‌ها خطاب به چنارها می‌گویند که شما «در سال‌های 92 تا 94، حامی توافق هسته‌ای شده بودید و استدلال می‌کردید باید از دولت حمایت کرد تا ثمرات احتمالی آن صرفا به نام اصلاح‌طلبان نوشته نشود». بعد هم به آنها کنایه می‌زنند که «همان جماعتی که دیروز برجام را «فتح‌الفتوح» می‌دانست، اکنون در مذمت آن قلم‌فرسایی می‌کنند».
تفسیر دوم آنها نیز به موضع‌گیری امام خمینی در مقابل بنی‌صدر بر‌می‌گردد. حمید رسایی پیش‌تر یک بار در یادداشتی به فلسفه حمایت امام خمینی از بنی‌صدر اشاره کرد؛ حمایتی که به روایت محسن رفیق‌دوست، نه از شخص رئیس‌جمهور وقت، بلکه از رأی 11 میلیونی مردم بود. رفیق‌دوست در بخشی از خاطراتش که مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر کرده است، می‌گوید: «چهار ماه قبل از برکناری بنی‌صدر، خدمت امام رفته بودم. آخرش گفتم «آقا من یک سؤال دارم». با اجازه امام گفتم «شما آقایان بهشتی، خامنه‌ای و هاشمی را خوب می‌شناسید. در مقابل این حمله و ظلمی که بنی‌صدر به اینها می‌کند، چطور از بنی‌صدر حمایت می‌کنید؟». امام قبل از اتمام جمله‌ام با عصبانیت فرمودند: «من از بنی‌صدر حمایت نمی‌کنم. برای من بنی‌صدر مهم نیست، آن 11 میلیون انسانی مهم‌اند که به بنی‌صدر رأی دادند و باید مردم رأی‌شان را پس بگیرند. هرچه به او دادند از او بگیرند...».
نظیر این روایت را احمد توکلی هم بیان می‌کند: «یک روز آقای خامنه‌ای، هاشمی، یزدی، رجایی، پرورش، بنده و مرحوم محمد منتظری خدمت امام رفتیم. آقا یک غزل حافظ خواند که یکی از بیت‌هایش این بود «من که ملول گشتمی از نفس فرشتگان/ قال و مقال عالمی می‌کشم از برای تو» و به امام گلایه و شکایت کرد و بعد شروع کرد گفت که بنی‌صدر این‌طور می‌کند و آن‌طور می‌کند و مثال زد و گفت فلان‌کس در ارتش (که بعدها شهید شد) هر‌چند آدم خوب و مسلمانی است، اما خیال نکنید که با‌تقواست و بنی‌صدر به‌اصطلاح عوامانه آن را غر می‌زند و از او عضوگیری می‌کند. وقتی آقا گفت که این شخص تقوا ندارد، امام خندید و گفت همه ما همین‌طور هستیم». این روایت‌ها برای پاجوش‌ها تبدیل به یک «الگوی رفتاری» شده است. این الگو این‌گونه است که معتقدند می‌توان از پزشکیان انتقاد کرد، حتی او را فاقد کفایت دانست، بی‌آنکه حمایت‌های رسمی رهبر انقلاب را نشانه رضایت از عملکرد او قلمداد کرد. در نگاه آنان، حمایت رهبران جمهوری اسلامی از رؤسای جمهور، چه در دهه 60 و چه امروز، بیش از آنکه تأیید عملکرد باشد، نوعی پایبندی به رأی مردم و رعایت مصلحت نظام است. پاجوش‌های امروز این روایت‌ها را بازخوانی می‌کنند تا ثابت کنند حمایت فعلی رهبری از پزشکیان هم نه برآمده از رضایت، بلکه ناشی از همان مصلحت‌سنجی است. در مقابل، چنارهای جریان اصولگرا معتقدند آنها به دنبال کسب قدرت هستند و به مصالح کشور توجهی ندارند.
فلسفه حمایت؛ رضایت یا مصلحت؟
این دو برداشت متفاوت، امروز به یکی از محوری‌ترین خطوط شکاف در جریان اصولگرا بدل شده است.
• پاجوش‌ها بر محور «نقد بی‌امان» حرکت می‌کنند و حتی عدم کفایت سیاسی یا تلاش برای استعفا را دنبال می‌کنند.
• چنارها بر استمرار حمایت مشروط تأکید دارند؛ به این معنا که ضمن نقد تصمیم‌ها و عملکردها، باید اجازه داد رئیس‌جمهور بر مبنای رأی مردم مسیر خود را طی کند.
بازگشت به پرسش اصلی
اختلاف میان پاجوش‌ها و چنارها بر سر حمایت یا عدم حمایت از دولت پزشکیان ابعادی فراتر از خود دولت دارد. این موضوع به نزاعی سیاسی و کسب قدرت میان آنها بدل شده است. پاجوش‌ها جلیلی را به‌عنوان نفر دوم انتخابات گزینه جانشینی پزشکیان می‌دانند و چنارها هم معتقدند آنها به دنبال همین مسئله هستند. به‌علاوه، چنارها بر این باورند که در صورت بازگشت پاجوش‌ها به پاستور، مسئله مهار آنها سخت‌تر و پیچیده‌تر خواهد شد. از همین‌رو تمایل دارند وضعیت فعلی حفظ و پاجوش‌ها از دستیابی به قدرت دورتر بمانند.
بازار ![]()