بزرگنمايي:

پیام فارس - مولف کتاب آیین ایرانی شب یلدا گفت: همه جشن‌ها،آیینها و گردهمایی‌ها با هدف نزدیکی افراد جامعه و اتحاد و اتفاق آنان بوده و برپایی جشن ها وعیدها نشان پویایی و شادابی یک جامعه است.
«حبیب‌الله محمودیان» اظهار کرد: عنصرایرانی در طول دوران مختلف تاریخی، با تفکر وتدبر واندیشه ی خود توانسته است در تحولات علمی وفرهنگی جامعه صاحب نقش باشد.
 
وی گفت: بهره‌گیری ایرانیان از علم نجوم ومحاسبات مختلف در رابطه با صور فلکی، آئین‌ها و جشن‌های مرتبط با فصول و تغییرات وتحولات در پدیده‌های منظم کیهانی با توجه به موقعیت ها وشرایط خاص مکانی، نشانه ی تفکر وتدبر عنصر ایرانی در تحولات علمی وفرهنگی است.
این باستان‌شناس ایلامی تصریح کرد: اعیاد نوروز باستانی ،جشن مهرگان ، جشن وآئین‌های کشاورزی ،جشن سده، چهارشنبه سوری ، شب یلدا و...نمونه های ارزشمندی از آیینن‌های ایرانی است که در هر موقعیتی شادابی، نشاط،مهربانی، وحدت وهمدلی، محبت، دلسوزی و... را برای انسان ها به ارمغان آورده است.
عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ایلام با بیان اینکه یلدا، یکی از آئین‌های رایج در میان فرهنگ های ایرانی است که به عنوان جشن و گردهمایی خانوادگی معروف است، تصریح کرد: درگذشته مرسوم بوده که در این شب، خویشاوندان نزدیک، در خانه بزرگ خانواده گرد می‌آمدند واین آیین را گرامی می‌داشتند.
محمودیان گفت: یلدا به معنای زایش- زاد روز یا تولد است که ریشه سریانی دارد و ایرانیان این نام را برای شب چله به کار می برند و در فرهنگ های مختلف بلند،تاریک وعمیق ،تولد وزایش وتولد مهر(میترا) معنی شده است.
مولف کتاب آیین ایرانی شب یلدا ادامه داد: در برخی منابع واژه‌ی یلدا (یل=پهلوان ودلیر) و ( دا= در فارسی میانه (پهلوی) معادل روز آمده است. مانند واژه فردا و day برگرفته از فارسی است. میلاد در زبان عربی جشن ظهور میترا یا مهر بوده است. بنابراین، یلــــــدا به زبان عربی تولد و میلاد و به زبان پارسی زایش است. یلدا به زمان بین غروب آفتاب سی ام آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب روز یکم دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود.
استادیار دانشگاه آزاد ایلام ادامه داد: یلدا، در دوره اسلامی به مراسمی اطلاق می شد که در دوران باستان در موعد انقلاب زمستانی برگزار می‌شد و به نام آذرجشن وشب چله معروف بوده است.بررسی اسناد نشان می دهد، جشن میلاد مسیح ( نوئل ) روز 25 دسامبر تثبیت شده که در اصل ، جشن ظهور میترا ( مهر ) بوده است. مسیحیان در قرن چهارم میلادی آن را روز تولد حضرت عیسی(ع) قرار داده اند.
محمودیان تصریح کرد: یلدا اول زمستان و شب آخر پاییز است که درازترین شب سال است و در آن شب یا نزدیک بدان ، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند. در بیشتر نقاط ایران در این شب آیین هایی برگزار می شود.جشن دیگان «خرم روز» از جمله جشن های ایرانیان باستان است که روز نخست از ماه دی برگزار می شود. ماه دی را در زمان باستان «خور ماه» و روز نخست آن را «خوره روز» می‌نامیدند. شب یلدا یا شب چله که آنرا جشن دی‌گان نیز می نامند از جهت اینکه در ماه دی نیز قرار دارد و دی در اوستا به گونه (دت هوش) و در پهلوی به شکل داتار و در فارسی کنونی به صورت « دادار» کاربرد یافته به معنی آفریدگان جهان است.
کله‌کنجی، شیرینی یلدای ایلامی‌ها
«گلزار مولایی» ، کارشناس تغذیه در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: «کله‌کنجی» یکی از شیرینی‌های مخصوص ایلام است که از ترکیب خرما، گردو و روغن کنجد در قالب‌های مختلفی بر سر سفره یلدا گذاشته می‌شود و دارای منبع غنی امگا 6، پروتئین، فیبر و ویتامین است که طبعی گرم دارد و سرشار از انرژی است.
وی گفت: مصرف تنقلات، آجیل‌ها و مغزها به‌عنوان موادی که طبع گرم دارد و از سوی دیگر هندوانه، خرمالو و خیار که طبعی سرد دارد موجب ناسازگاری دستگاه گوارش می‌شود، بنابراین توصیه می‌شود در شب یلدا به این موضوعات توجه شود.
کله‌کنجی یک نوع شیرینی مخصوص شب یلدا در ایلام به شمار می‌آید و از دیرباز در شب یلدا مورد استفاده قرار می گرفته است. این نوع شیرینی به سادگی و با دو ماده کنجد و خرما قابل تهیه است و نیازی به مواد خاصو غیر سالم ندارد. در قدیم برای ساخت این شیرینی چندین ساعت از هاون استفاده می کردند تا منسجم شود اما امروزه نیازی به هاون نیست و با چرخ گوشت می توان انسجام کافی را بدست آورد . نیازی به فر ندارد و به راحتی روی گاز طبخ می شود که می تواند به عنوان حسن این شیرینی به شمار آید. همچنین این شیرینی طبع گرمی دارد که در زمستان به عنوان میان وعده یا عصرانه در کنار چای، مورد استفاده قرار گیرد.