پیام فارس - فارس / در حالی خبر ساخت صدوپنجاهمین مجتمع تجاری در شیراز به‌صورت گسترده در حال انتشار است که 11 سال پیش رئیس اتاق اصناف فارس از بالاتر بودن تعداد مجتمع‌های تجاری این کلانشهر، هشت برابر بیشتر از نیاز مردم خبر داد، مجتمع‌هایی که گرچه با هدف رونق کسب و کار ایجاد می‌شوند اما تعطیلی بسیاری از واحدهای آنها ذوق مشتری را کور می‌کند.
«مغازه‌های لاین اصلی فروش نسبتا خوبی دارند اما لاین‌های کناری به ندرت مشتری به چشم می‌خورد و اکثر مغازه‌ها تعطیل است». این را دو سه نفر از رهگذرانی که عصر جمعه دوم ابان‌ماه در مجتمع تجاری تفریحی خلیج فارس در شیراز قدم می‌زدند، می‌گویند. شاید 10 - 12 سال پیش که تبلیغات فروش این مجتمع تجاری بزرگ روی بورس بود خیلی‌ها به امید آینده درخشان و پرسود اقتصادی سرمایه‌شان را روانه جیب سرمایه‌گذار بزرگ‌تر کردند، اما طولی نکشید که با راه‌اندازی مجتمع چوب‌خوری شروع شد و برای خیلی‌ها پس از گذشت بیش از 10 سال هنوز تمام نشده است. نه تنها مجتمع تجاری خلیج فارس که بسیاری از مجتمع‌ها و مال‌های تجاری دیگر نیز از این قاعده مستثنی نیستند و بسیاری از سرقفلی‌ها یا تعطیلند و یا فروش چندانی ندارند.
آنگونه که هاشمی، رئیس اتاق اصناف مرکز فارس 11 سال پیش در گفتگو با یکی از رسانه‌ها عنوان کرده بود، تعداد مجتمع‌های تجاری در شیراز، هشت برابر بیشتر از نیاز مردم است. این در حالی است که اخیرا تبلیغات گسترده‌ای در شبکه‌های اجتماعی درباره ساخت یکی از بزرگ‌ترین مراکز تجاری به‌عنوان صدوپنجاهمین مجتمع تجاری شیراز در حال انتشار است.
عنایت‌اله رحیمی، استاندار وقت فارس نیز در سال 98 عنوان کرد که اعطای مجوز جهت ساخت بی‌رویه مجتمع‌های تجاری معیشت اصناف را با خطر رو به رو کرده است. موضوعی که نیازمند بررسی و نظارت بیشتری است تا سرمایه‌های خُرد به‌جای سرازیر شدن به جیب سرمایه‌گذاران برای رونق اصناف و مغازه‌های کوچک صرف شود.
بازار
ساخت مجتمع‌های تجاری بر حسب نیازسنجی است
محمود رضایی کوچی، معاون عمرانی استانداری فارس در خصوص نحوه مجوز گرفتن و ساخت‌و‌ساز مجتمع‌های تجاری گفت: در حال حاضر پروژه‌های مگامال و مراکز تجاری مختلفی در شیراز در حال ساخت یا افتتاح هستند که ساخت و سازهای تجاری غالباً بر اساس تقاضا و محاسبات اقتصادی است و سرمایه‌گذاران مکان‌هایی را انتخاب می‌کنند که تردد و جمعیت بیشتری دارند تا فروش بیشتری داشته باشند.
رضایی کوچی افزود: در این راستا، مکان‌های مجاز برای ساخت مراکز تجاری بر اساس طرح‌های جامع و ضوابط شهرسازی مشخص می‌شود، که برخی خیابان‌ها و محورهای شریانی مانند چمران، جمهوری و کمربندی‌ها در آن مجاز نیستند.
وی اضفه کرد: همچنین، مطالعات ترافیکی در پروژه‌های بزرگ انجام می‌شود تا از ایجاد ترافیک و اختلال در رفت‌وآمد جلوگیری شود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری فارس در پاسخ به اینکه در بسیاری از مراکز تجاری ساخته شده مغازه‌ها تعطیل هستند یا فروش ندارند، گفت: دولت، استانداری یا شهرداری در این زمینه نقش مستقیمی ندارند و متقاضیان بر اساس نیازهای بازار و محاسبات اقتصادی خود اقدام می‌کنند، بدون اینکه حتماً تقاضای واقعی وجود داشته باشد. در نتیجه، برخی پروژه‌ها با شکست مواجه می‌شوند یا تغییر کاربری می‌دهند، چرا که تقاضای بازار ناپایدار است و روندهای اقتصادی و ترجیحات مردم تغییر می‌کند.
وی به تغییرات در نوع کسب‌وکارها اشاره کرد و افزود: مغازه‌هایی که در زمینه فناوری و تکنولوژی فعالیت می‌کنند، جایگزین روش‌های سنتی می‌شوند و این تغییرات بر سودآوری و پایداری پروژه‌ها تأثیر می‌گذارد.
رضایی بر اهمیت رعایت ضوابط شهرسازی و طرح تفصیلی در اجرای این پروژه‌ها تاکید کرد و گفت: در برخی موارد، مجوزهای ساخت و ساز بر اساس نیازهای واقعی و مطالعات ترافیکی صادر می‌شود، اما در عمل، بعضی پروژه‌ها مشکلات ترافیکی ایجاد می‌کنند و باید با آنها برخورد شود. همچنین، در حال حاضر، استقبال از ساخت و سازهای جدید کاهش یافته و مجوزهای صادر شده کم شده است، زیرا توجیه اقتصادی پروژه‌ها دشوارتر شده است.
رئیس اتاق اصناف فارس اما عنوان می‌کند که نیازسنجی دقیقی برای احداث مجتمع‌های تجاری صورت نمی‌گیرد!
حجت جوانمردی، رئیس اتاق اصناف فارس، ضمن ابراز نگرانی از تاثیرات منفی توسعه مجتمع‌های تجاری بر اصناف بیان کرد: در ایران، بیش از 8 برابر استاندارد جهانی واحدهای صنفی وجود دارد که این امر به معیشت و درآمد کسبه آسیب می‌زند، زیرا قانون نظام صنفی و مصوبات مجلس، به راحتی مجوزهای کسب و کار را صادر می‌کند و این روند بدون نیازسنجی دقیق صورت می‌گیرد.
وی با تاکید بر نیاز به ارزیابی واقعی و نیازسنجی قبل از ساخت مجتمع‌های تجاری گفت: باید بررسی شود آیا اصلاً نیاز به این واحدهای تجاری در شیراز وجود دارد یا خیر، به‌ویژه در شرایطی که حدود 40 درصد صنوف نیمه‌فعال یا غیر فعال هستند و رکود اقتصادی بر کسب و کارهای سنتی تأثیر گذاشته است.
رئیس اتاق اصناف فارس همچنین به اهمیت به‌روز کردن روش‌های فروش و جذب مشتری، از جمله فروش آنلاین و مجازی توسط صاحبان واحدهای تجاری اشاره کرد و افزود: ایجاد مجتمع‌های تجاری باید با جاذبه و کارآیی همراه باشد، در غیر این صورت، ممکن است باعث تعطیلی یا کاهش فعالیت صنوف مجاور شود.
جوانمردی با ابراز نگرانی درباره کنترل و نظارت بر ساخت‌وسازهای تجاری ادامه داد: مجوزها غالباً بدون ارزیابی نیاز واقعی صادر می‌شوند و سرمایه‌گذاران به سمت پروژه‌های سودآور و پرمنفعت سوق داده می‌شوند، حتی اگر این پروژه‌ها در راستای نیازهای شهر نباشند.
وی در پایان بر اهمیت هدایت سرمایه‌گذاری‌ها بر اساس نیازهای واقعی شهر و استان تأکید کرد و افزود: سودآوری در بخش تجاری تضمین‌شده نیست و باید به امنیت شغلی و ثبات کسب‌وکارهای صنفی توجه ویژه داشت. همچنین، در صورت نیاز، در اتاق اصناف مشاوره‌های لازم به سرمایه‌گذاران ارائه می‌شود.
آنگونه که از شواهد برمی‌آید سرمایه‌گذاری در احداث واحدهای تجاری بزرگ بیشتر بر اساس چشم و هم‌چشمی و با انگیزه سود بیشتر انجام می‌شود، در حالی که تجربه ثابت کرده است بدون ارزیابی دقیق و پیش‌بینی‌های لازم و البته هدف‌گذاری نمی‌توان موفقیت خاصی را در این حوزه شاهد بود.