پیام فارس - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
شهاب شهسواری| مذاکرات ایران و سه کشور اروپایی بعد از نزدیک به یک ماه توقف قرار است سه‌شنبه بار دیگر در وین از سر گرفته‌شود. این مذاکرات در حالی با حضور معاونان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران انجام خواهد شد که ابهام‌های زیادی در مورد مواضع ایران در مذاکرات پیش رو وجود دارد. بر اساس گزارش‌ها سه کشور اروپایی که اهرم مکانیسم اسنپ‌بک یا پس‌گشت را در اختیار دارند، پیشنهاد تمدید تعلیق 6 قطعنامه پیشین شورای امنیت را برای مدتی محدود مطرح کرده‌اند تا در این مدت مذاکرات میان ایران و غرب بر سر پرونده هسته‌ای به نتیجه برسد. ایران موضع مبهمی در مقابل این پیشنهاد اعلام کرده‌است.
براساس گزارش رسمی وزارت امور خارجه ایران از گفت‌وگوی تلفنی سیدعباس عراقچی با همتایان اروپایی و نماینده عالی سیاست خارجی اتحادیه اروپا، ایران پاسخ روشنی به پیشنهاد اروپایی‌ها برای تمدید قطعنامه 2231 نداده‌است. در این گزارش آمده‌است: «وزیر امور خارجه در واکنش به تکرار ایده طرف‌های اروپایی برای تمدید قطعنامه 2231 با هدف فراهم‌کردن زمان بیشتر برای دیپلماسی، تصریح کرد این تصمیمی است که اساساً شورای امنیت سازمان ملل متحد باید اتخاذ کند؛ و جمهوری اسلامی ایران در عین اینکه مواضع و دیدگاه‌های اصولی خود را در این‌خصوص دارد، در این فرایند ورود ندارد.»
علی لاریجانی، دبیر جدید شورای عالی امنیت ملی، موضع روشن‌تری در این مورد گرفته و گفته‌است که ایران تمدید قطعنامه 2231 را قبول ندارد. لاریجانی گفته‌است: «بعضی از کشورها این پیشنهاد را داده‌اند، امّا ایران قائل به این نیست؛ یعنی معتقد است که این هم یک ترتیب جدیدی می‌‌شود که هر‌از‌گاهی بیایند بگویند خب حالا شش ماه شد، دفعه‌ی بعد یک سال بشود. ما یک توافقی داشتیم که ظرف ده سال این باید تمام می‌شد؛ دیگر بنا نیست به قول معروف جرزنی کنند و دوباره به آن اضافه کنند. ایران واقعاً قائل به این نیست. البتّه بعضی‌ها هم در داخل گفتند خوب است که مثلاً این شش ماه را بپذیریم؛ ولی در کل، ما این را قبول نداریم.»
در هر حال ایران در شرایطی قرار است فردا وارد مذاکره با طرف‌های اروپایی شود که کمتر از یک هفته به پایان ضرب‌الاجل اروپایی‌ها در مورد فعال‌سازی مکانیسم ماشه یا اسنپ‌بک باقی مانده‌است. اروپایی‌ها تاکید کرده‌اند که اگر تا پایان ماه اوت پیشرفت ملموسی در مذاکرات هسته‌ای حاصل نشود، مکانیسم ماشه را فعال خواهند کرد. با این حال همچنان این پیشنهاد وجود دارد که مکانیسم ماشه با تصویب قطعنامه‌ای در شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تمدید مهلت قطعنامه 2231 برای مدت محدودی تمدید شود تا مهلت بیشتری به مذاکرات داده‌شود.
سوال اینجاست که منظور اروپایی‌ها از پیشرفت ملموس در مذاکرات چیست؟ اروپایی‌ها چه چیزی از ایران می‌خواهند و آیا ایران حاضر است خواسته‌های طرف‌های غربی را برآورده کند یا نه؟ به نظر می‌رسد که در ماه‌های اخیر به وضوح روشن شده‌باشد که آمریکا با همکاری متحدان اروپایی‌اش خواستار توقف کامل فعالیت‌های غنی‌سازی در ایران است، اما ایران تاکید کرده‌است که غنی‌سازی را به عنوان یک مسئله حیثیتی برای کشور هرگز کنار نخواهد گذاشت. با این حال با توجه به اینکه در حمله ایالات متحده آمریکا به تاسیسات هسته‌ای ایران، این تاسیسات به گفته مقام‌های مسئول ایرانی به شکل اساسی آسیب دیده‌اند، ایران در حال حاضر هیچ فعالیت جاری غنی‌سازی ندارد.
این پیشنهاد مطرح شده‌است که ایران آب ریخته را نذر امام‌زاده کند و اعلام کند که برای مدت مشخصی غنی‌سازی را در خاک ایران تعلیق خواهد کرد. اما مشخص نیست که این موضوع تا چه اندازه مورد پذیرش غرب قرار بگیرد که خواهان توقف کامل غنی‌سازی برای همیشه در ایران است. مسئله دیگر مخالفت‌های جدی و اساسی با هرگونه امتیاز دادن در حوزه غنی‌سازی است. وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بارها تاکید کرده‌است که ایران هرگز حاضر به پذیرش توقف غنی‌سازی نیست، چراکه این مسئله را مسئله‌ای مربوط به غرور ملی می‌داند.
در عین حال در واکنش به بیانیه اخیر جمعی از اصلاح‌طلبان که در آن پیشنهاد ورود به مذاکرات جامع و تعلیق غنی‌سازی داده‌شده‌بود، احمد خاتمی، خطیب جمعه تهران به شدت واکنش نشان داد و گفت که کسی «حق شکستن خط قرمزها» را ندارد. خاتمی گفت: «در بیاینه گفته‌اند که غنی‌سازی داوطلبانه تعلیق شود. درحالی‌که انرژی هسته‌ای انرژی آینده دنیاست. انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست. می‌گویند که با آمریکا مذاکره مستقیم کنیم. آمریکایی که حاج قاسم را شهید کرده و به مراکز هسته‌ای ما حمله کرده است. این ملت در برابر آمریکا تسلیم نمی‌شوند. رهبری فرمود مذاکره نه عاقلانه و نه شرافتمندانه است. این‌ها سفارش به بی‌شرافتی می‌کنند. ملت ایران شرافتمند بوده و خواهند ماند و زیر بار نسخه ذلت‌بخش شما نمی‌رود.»
این موضع‌گیری‌ها باعث شده‌است تا ابهام در مورد مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب افزایش پیدا کند. مشخص نیست که ایران و سه کشور اروپایی قرار است چه چیزی را سر میز مذاکره مورد بحث قرار دهند و تهران آمادگی دارد به ازای گرفتن امتیازهایی که همواره بر آنها تاکید کرده‌است، یعنی برطرف شدن کامل تحریم‌ها، چه امتیازهایی به طرف غربی بدهد. بسیاری از کارشناسان معتقدند که به‌رغم وقوع جنگ و حمله اسرائیل و آمریکا به خاک ایران، همچنان فرصت مذاکره و معامله‌ای که رضایت ایران و طرف‌های غربی را جلب کند وجود دارد، اما این معامله نیازمند عزم و اراده قوی در هر دو طرف است تا امتیازهایی ملموس و قابل قبول در اختیار یکدیگر قرار دهند.
بازار ![]()