پیام فارس - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
وبسایت نیوزویک در یادداشتی مدعی شد ایران که تحت فشار فزاینده غرب برای محدود کردن برنامه غنی‌سازی اورانیوم و دستیابی سریع به توافق هسته‌ای قرار دارد، به دنبال جلب حمایت روسیه و چین برای مقابله با تحریم‌های تازه احتمالی است.
معمای ماشه
اختلاف ایران با اروپا بر سر حق غنی‌سازی اورانیوم طبق توافق هسته‌ای 2015 (برجام) که در ماه اکتبر به پایان می‌رسد، افزایش یافته است. فرانسه، بریتانیا و آلمان (موسوم به تروئیکای اروپایی یا E3) با حمایت آمریکا تهدید کرده‌اند در صورت تداوم این روند، تحریم‌ها را با استفاده از سازوکار «اسنپ‌بک» (موسوم به مکانیسم ماشه) بازگردانند.
سیگنال مذاکراتی عالی‌ترین مقام امنیتی تهران از بیروت به واشنگتناکوایران: عالی‌ترین مقام امنیتی ایران، علی لاریجانی، اعلام کرد تهران در صورتی به گفت‌وگو با ایالات متحده «پاسخ مثبت» خواهد داد که واشنگتن مداخله نظامی بیشتر را کنار بگذارد.
عباس عراقچی، وزیر خارجه ایران، در یک گفت‌وگوی تلویزیونی اعلام کرد: «چین و روسیه در شورای امنیت سازمان ملل از موضع ایران در برابر تروئیکای اروپایی حمایت می‌کنند و ما سال‌هاست با این دو کشور درباره پیچیدگی‌های حقوقی برجام در حال مشورت هستیم. اگر اسنپ‌بک فعال شود، قطعاً زیان‌بار خواهد بود و ما تا آخرین لحظه تلاش می‌کنیم جلوی آن را بگیریم.»
تروئیکای اروپایی، آمریکا و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) ایران را متهم کرده‌اند که از سقف تعیین‌شده برای غنی‌سازی و ذخایر اورانیوم فراتر رفته و شفافیت لازم درباره استفاده از سانتریفیوژها را کاهش داده است؛ اقداماتی که به گفته آنان می‌تواند توانایی ایران برای تولید سلاح هسته‌ای را تقویت کند. در حال حاضر هیچ بازرس بین‌المللی در تأسیسات هسته‌ای ایران حضور ندارد. تهران پذیرفته که سطح غنی‌سازی را از 20 به 60 درصد افزایش داده، اما تأکید دارد برنامه هسته‌ای‌اش صرفاً اهداف غیرنظامی دارد.
فشارهای خارجی و پاسخ تهران
با وجود حملات آمریکا و اسرائیل به برخی مراکز هسته‌ای در ژوئن که روند مذاکرات هسته‌ای را مختل کرد، ایران همچنان بر اهداف هسته‌ای خود پافشاری می‌کند. تهران از آن زمان همکاری‌های امنیتی با روسیه و چین را تقویت کرده است؛ کشورهایی که حملات به تأسیسات ایران را محکوم کرده‌اند.
عراقچی در گفت‌وگویی با صداوسیما گفت: «اروپایی‌ها تا 20 اکتبر فرصت دارند مکانیسم اسنپ‌بک را فعال کنند، اما به باور ما به دلیل مواضعی که اتخاذ کرده‌اند - از جمله تأکیدشان بر صفر بودن غنی‌سازی - دیگر صلاحیت بحث یا اجرای هیچ بخشی از برجام، از جمله اسنپ‌بک، را ندارند. یک چالش حقوقی میان ما و اروپا وجود دارد و چین و روسیه نیز در این زمینه هم‌نظر با ایران هستند».
در مقابل، فرانسه، بریتانیا و آلمان در نامه‌ای به سازمان ملل در تاریخ 8 اوت نوشتند: «تروئیکای اروپایی پیشنهاد تمدید محدود برخی مفاد قطعنامه 2231 شورای امنیت را در ازای بازگشت ایران به میز مذاکره و پاسخ به نگرانی‌های فوری جامعه بین‌المللی درباره شفافیت و دامنه برنامه هسته‌ای این کشور مطرح کرده است، اما ایران تاکنون به این پیشنهاد پاسخی نداده است. به‌عنوان اعضای برجام، ما از نظر حقوقی حق داریم با استفاده از مفاد قطعنامه 2231، مکانیسم اسنپ‌بک را فعال کنیم و تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را بازگردانیم.»
موضع چین و روسیه
وانگ یی، وزیر خارجه چین، در دیدار با عراقچی در ماه ژوئیه گفت: «چین همچنان از ایران در حفظ حاکمیت و کرامت ملی خود حمایت خواهد کرد، در برابر زورگویی و سیاست قدرت ایستادگی می‌کند و از طریق مذاکره سیاسی از حقوق و منافع مشروع ایران دفاع خواهد نمود». وزارت امور خارجه چین هم روز جمعه در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرد که این کشور مخالف اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای آن است. لین جیان، سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور تأکید کرد که تحریم‌ها نه به ایجاد اعتماد کمک می‌کند و نه به رفع اختلافات. او گفت: «این اقدام برای تلاش‌های دیپلماتیک و از سرگیری زودهنگام مذاکرات مفید نیست.» پکن همچنین از موضع تهران در رد صلاحیت حقوقی قدرت‌های اروپایی برای فعال کردن مکانیسم «اسنپ بک» حمایت کرد.
نمایندگی دائم روسیه در سازمان ملل متحد هم با ارسال یادداشتی توضیحی به شورای امنیت که به عنوان سند شورا نیز به ثبت رسید، به‌طور رسمی با برنامه آلمان، فرانسه و بریتانیا برای فعال‌سازی مکانیسم موسوم به «اسنپ‌بک» و بازگرداندن قطعنامه‌های تحریمی پیشین شورای امنیت علیه ایران مخالفت کرد. در این یادداشت، مسکو تأکید کرده است که بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت و مفاد برجام، استفاده از مکانیسم «اسنپ‌بک» تنها زمانی مجاز است که کشور متقاضی، به‌عنوان یکی از مشارکت‌کنندگان در برجام، تمام مراحل حل‌وفصل اختلافات مندرج در بندهای 36 و 37 توافق را طی کرده باشد. روسیه تصریح کرده که آلمان، فرانسه و بریتانیا نه‌تنها این مراحل را طی نکرده‌اند، بلکه خود با عدم اجرای تعهدات برجامی، به‌ویژه پس از خروج آمریکا از توافق در مه 2018، در «نقض اساسی» برجام و قطعنامه 2231 شریک بوده‌اند.
نمایندگی روسیه یادآور شده است که «اسنپ‌بک» به‌عنوان یک سازوکار واکنشی در برابر «عدم پایبندی اساسی» طراحی شده، اما شرایط کنونی – که شامل نقض‌های گسترده توسط آمریکا و سه کشور اروپایی است – پیش از هر اقدامی باید از طریق مسیرهای دیپلماتیک و توافق‌شده برجامی حل‌وفصل شود. این یادداشت اقدامات جبرانی ایران، از جمله کاهش و توقف بخشی از تعهدات هسته‌ای، را واکنشی مشروع و مبتنی بر حقوق مندرج در خود برجام توصیف کرده است. مسکو هشدار داده که هرگونه تلاش برای بازگرداندن قطعنامه‌های قدیمی شورای امنیت، که به گفته روسیه «اهداف آن‌ها سال‌ها پیش محقق و موضوعات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بسته شده است»، اقدامی بی‌اثر، بی‌پایه حقوقی و مضر برای روندهای دیپلماتیک خواهد بود.
بازار ![]()