بزرگنمايي:

پیام فارس - اعتماد / «ضرورت یکسان‌سازی نظام آموزشی» عنوان یادداشت روز در روزنامه اعتماد به قلم محمد ملاکی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
امروز مدرسه به عنوان یک نظام آموزشی، یکی از نهادهای ثانویه و مهم جامعه‌پذیری سیاسی محسوب می‌شود. از منظر جامعه‌شناسی سیاسی، بقا یا افول رژیم‌های سیاسی از فرمول‌های خاصی پیروی می‌کند و آن بازتولید نظام سیاسی در نهادهای ثانویه جامعه‌پذیری سیاسی است، چرا که هر رژیمی تلاش می‌کند ارزش‌ها، هنجارها و سنت‌های خود را بر جامعه اعمال کند. بنابراین فرهنگ و باورهای فرهنگی یکی از پایه‌های اصلی و کلیدی نظام سیاسی است که اگر با مشکل یا چالش مواجه شود بقای رژیم سیاسی با چالش مواجه خواهد شد. توجه به متغیرهایی چون ارزش‌های مسلط فرهنگی و سیاسی، مشروعیت نظام سیاسی، پرورش نخبگان، افزایش دانش سیاسی و هویت ملی در بازتولید نظام سیاسی از یک سو و ارتباط مدرسه با نظام سیاسی از سوی دیگر اهمیت و ضرورت این بررسی‌ها در سطح ملی ضروری می‌نماید. از سوی دیگر با توجه به ربط وثیقی که میان دانش و قدرت وجود دارد مدارس از نقش مهم و تأثیرگذاری در فرآیند جامعه‌پذیری برخوردار هستند. از این رو تمام نظام‌های سیاسی برای بقا و پایداری خود نیازمند ترویج دانشی هستند که آنها را بازتولید کند و هر نظامی که از عهده این امر برنیاید، در نهایت با مشکلات خاصی مواجه می‌شود. بر این اساس مدارس باید دانشی را بیاموزند که در بازتولید نظام سیاسی کارآیی لازم را داشته باشد و بتواند پاسخگوی نیازهای اخلاقی، روانی، معنوی، اقتصادی و سیاسی جامعه باشد. آموزش و پرورش سال‌هاست که از تفکیک کارکردی خارج شده و عمدا یا سهوا دچار تفکیک اجتماعی در نظام آموزشی شده است. تفکیک اجتماعی پدیده‌ای پیچیده و چندوجهی است که می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند. این پدیده با ایجاد «دوگانه‌ها» یا قطب‌های متضاد در نظام آموزشی همراه بوده که منجر به نابرابری‌های آموزشی و اجتماعی شده است.
از مهم‌ترین ابعاد تفکیک اجتماعی و دوگانه‌های نظام آموزشی در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: 
1- مدارس دولتی در مقابل مدارس غیردولتی: یکی از رایج‌ترین اشکال تفکیک، وجود دو نوع مدرسه با کیفیت‌های متفاوت است. مدارس دولتی که اغلب با کمبود بودجه، امکانات و نیروی انسانی متخصص مواجه هستند، در مقابل مدارس غیردولتی (خصوصی) قرار می‌گیرند که از امکانات و منابع مالی بهتری برخوردارند. این امر باعث می‌شود دانش‌آموزان طبقات مختلف اجتماعی، فرصت‌های آموزشی نابرابری داشته باشند.
2- مدارس خاص (تیزهوشان، نمونه دولتی و...) در مقابل مدارس عادی: این نوع مدارس با جذب دانش‌آموزان با استعدادتر، به نوعی «گلچین» می‌کنند و آنها را از سایر دانش‌آموزان جدا می‌کنند. این جداسازی می‌تواند منجر به کاهش انگیزه و سطح آموزش در مدارس عادی شود و همچنین حس تبعیض و نابرابری را در دانش‌آموزانی که به این مدارس راه نیافته‌اند، تقویت کند.
بازار
3- تفکیک جنسیتی: در جوامع سنتی، تفکیک جنسیتی در مدارس وجود دارد که می‌تواند منجر به ایجاد فرصت‌های نابرابر برای دختران و پسران شود. به عنوان مثال، ممکن است دختران از دسترسی به برخی رشته‌های تحصیلی یا فعالیت‌های فوق برنامه محروم شوند.
3- تفکیک بر اساس قومیت، مذهب یا زبان: در برخی کشورها، اقلیت‌های قومی، مذهبی یا زبانی با تبعیض در نظام آموزشی مواجه هستند. این تبعیض می‌تواند به شکل محدودیت در دسترسی به آموزش، کیفیت پایین آموزش، یا عدم توجه به فرهنگ و زبان آنها در برنامه درسی بروز کند.
4- تفکیک جغرافیایی: مناطق محروم و دورافتاده اغلب با کمبود امکانات آموزشی و نیروی انسانی متخصص مواجه هستند. این امر باعث می‌شود دانش‌آموزان این مناطق، فرصت‌های آموزشی کمتری نسبت به دانش‌آموزان مناطق برخوردار داشته باشند.
شاید دوگانه آموزش نظری در مقابل آموزش فنی و حرفه‌ای در نظام آموزش ایران کمرنگ باشد چرا که در سالیان اخیر در قالب طرح توسعه متوازن مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای و هنرستان‌های فنی گسترش یافته است اما به دلیل مجهز نبودن و ساختار نادرست در توزیع رشته‌ها کماکان ناکارآمد و خروجی‌های مطمئن و کاردانی را به همراه نداشته است. 
تفکیک اجتماعی و دوگانه‌های نظام آموزشی منجر به تشدید نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی می‌شود. دانش‌آموزانی که از آموزش باکیفیت برخوردار هستند، فرصت‌های بهتری برای ورود به دانشگاه‌های برتر و کسب مشاغل پردرآمد خواهند داشت هرچند در سه دهه اخیر فقدان برنامه‌ریزی در جذب دانش‌آموختگان و نخبگان باعث فرار مغزها شده و از طرفی دانش‌آموزانی که از آموزش باکیفیت محروم هستند، ممکن است در چرخه فقر و محرومیت گرفتار شوند.
تفکیک اجتماعی در نظام آموزشی می‌تواند منجر به کاهش انسجام اجتماعی و افزایش شکاف‌های اجتماعی شود. زمانی که دانش‌آموزان از طبقات مختلف اجتماعی، قومیت‌های مختلف و مذاهب مختلف در کنار یکدیگر تحصیل نکنند، فرصت کمتری برای تعامل، درک و همدلی با یکدیگر خواهند داشت.