پیام فارس - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مرتضی مکی در پاسخ به پرسش «اعتماد» درباره سناریوهای محتمل برای ونزوئلا گفت: واشنگتن در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری اراده کرده تا نفوذ کاراکاس را در حیاط خلوت خود به چالش بکشد؛ تحریمهای گسترده، فشارهای سیاسی سنگین و حضور نظامی هدفمند همه نشاندهنده عزم جدی امریکا برای تغییر وضعیت موجود است؛ کشوری که باوجود بزرگترین ذخایر نفتی جهان، به دلیل سوءمدیریت جنبش چپگرای حاکم از سال 1999 تاکنون، عملا به یکی از مراکز اصلی قاچاق موادمخدر تبدیل شده و از این مزیت استراتژیک هیچ بهرهای نبرده است.
بازار ![]()
این تحلیلگر حوزه بینالملل ادامه داد: ایالاتمتحده موضوع قاچاق موادمخدر را به عنوان بهانهای به کار گرفته تا حضور نظامی و سیاسی خود را طولانیمدت کند تا ابتدا از راههای نرم و فشارهای غیرمستقیم تغییر سیاسی دلخواه را محقق کند. حال اگر این روشها جواب ندهد، تشدید تهدیدها و اقدامات قهری برای سرنگونی دولت مادورو در دستور کار قرار خواهد گرفت و در صورت ناکامی این مرحله نیز، منطقه امریکای لاتین در آینده نزدیک با تحولات بنیادین و به شدت بیثباتکننده روبهرو خواهد شد. مرتضی مکی در ارزیابی میزان احتمال واگذاری قدرت توسط مادورو زیر فشار حداکثری گفت: حکومت ونزوئلا ساختاری به شدت پیچیده و در عین حال شکننده دارد. از زمان به قدرت رسیدن هوگو چاوز، این رژیم به طور کامل به شخص رهبر (ابتدا چاوز و سپس مادورو) وابسته است، اما همزمان فضایی از آزادی سیاسی نسبی نیز وجود داشته که مخالفان توانستهاند از آن برای سازماندهی و فعالیت بهره ببرند. همین فضای محدود، مانع از آن شده که حکومت مادورو بتواند پایههای قدرت خود را به طور کامل تثبیت کند.
او افزود: مخالفان اصلی از جایگاه بینالمللی قابلتوجهی برخوردارند و از پشتوانه سیاسی، مالی و دیپلماتیک گستردهای به ویژه ازسوی ایالاتمتحده و شمار زیادی از کشورهای غربی و امریکای لاتین برخوردار هستند. مهمتر اینکه ایالاتمتحده به طور رسمی حکومت مادورو را به رسمیت نمیشناسد و آن را نامشروع میداند.مکی ادامه داد: سوال اساسی این است که این رژیم تا چه زمانی خواهد توانست در برابر فشارهای فزاینده داخلی و خارجی مقاومت کند. واقعیت این است که ارتش ونزوئلا دچار شکاف عمیق شده است: بخش کوچکی از فرماندهان ارشد همچنان به مادورو وفادارند و از مزایای گسترده برخوردارند، اما بدنه میانی و پاییندست نیروهای مسلح وفاداری چندانی نشان نمیدهد و بسیاری از افسران و سربازان به مخالفان گرایش دارند یا حداقل بیطرف ماندهاند.
او در ادامه تاکید کرد: دونالد ترامپ (و احتمالا دولتهای بعدی امریکا) دقیقا به شکاف داخلی ارتش آگاه است و به همین دلیل تلاش میکند با ترکیب فشار سیاسی، تحریمهای فلجکننده و تهدید نظامی، رژیم مادورو را از درون متلاشی کند یا حداقل آن را وادار به پذیرش مذاکره و انتقال قدرت نماید.مرتضی مکی درباره سناریوهای پیشِ روی ونزوئلا در صورت ترک قدرت توسط مادورو تاکید کرد که نگرانیهای عمیقی درخصوص آینده سیاسی این کشور وجود دارد، به ویژه از آن جهت که ایالاتمتحده به رهبری دونالد ترامپ هیچ تمایلی به تکرار تجربههای تلخ مداخله مستقیم نظامی -مانند سرنگونی صدام در عراق، طالبان در افغانستان یا قذافی در لیبی- نشان نمیدهد؛ تجربههایی که نهتنها به ثبات دموکراتیک و توسعه اقتصادی منجر نشد، بلکه با خروج پرهزینه و ناکام امریکا و حتی معکوس شدن اهداف همراه بود. او افزود که بازگشت طالبان به قدرت پس از دو دهه اشغال افغانستان و تبدیل شدن لیبی به کانون بیثباتی در شمال آفریقا، باعث شده واشنگتن بهشدت از هرگونه ورود زمینی یا عملیات گسترده در ونزوئلا بپرهیزد، زیرا چنین مداخلهای میتواند به جای ثبات، به ناامنی گسترده، درگیریهای داخلی و موج عظیم مهاجرت به سمت امریکا و کشورهای همسایه منجر شود.
مکی تصریح کرد که به همین دلیل ترامپ فعلا بر فشارهای غیرنظامی مانند تحریمهای فلجکننده و عملیات محدود ضد قاچاق موادمخدر تمرکز کرده تا رژیم را از درون فروبپاشد؛ اگر این راه هم جواب نداد، احتمالا به ضربات هدفمند علیه حلقههای سیاسی و نظامی مادورو روی خواهد آورد تا انتقال قدرت از طریق یک دولت موقت آرام و کنترلشده انجام شود و از بروز بحران عمیق ناامنی جلوگیری گردد. این کارشناس مسائل سیاسی، در پاسخ به این پرسش که آیا کنشهای ترامپ علیه ونزوئلا را میتوان در قالب دکترین مونرو ارزیابی کرد، گفت: امریکاییها منطقه امریکای لاتین را حیاط خلوت خود تعریف کرده بودند و در آن دوره عملا امریکا خارج از این منطقه هیچ حوزه نفوذی نداشت و قدرتی وجود نداشته که بتواند چالشی برای قدرتهای بزرگ ایجاد کند.
او افزود: اکنون ایالاتمتحده خود را قدرت برتر منطقه و جهان میداند و در سطح جهانی با تمام ابزارهای قدرت تلاش میکند توانایی خود را نشان دهد و اهدافش را از طریق فشارهای سیاسی، نظامی و اقتصادی پیش ببرد.
مکی ادامه داد: راهکار براندازی رژیم ونزوئلا برای ترامپ موضوعی کاملا قابل تفسیر نیست؛ او بهصراحت معتقد است که حضور چین و روسیه در کشوری که روابط خصمانه با امریکا دارد، یکی از جدیترین تهدیدها علیه امنیت ملی ایالاتمتحده به شمار میرود. در مقابل گسترش نفوذ چین و روسیه، امریکا قطعا واکنش نشان خواهد داد و یکی از اهداف اصلی این فشارها، کاهش چشمگیر نفوذ این دو قدرت در منطقه امریکای لاتین است.
او همچنین در تحلیل پیام رویکرد نظامی امریکا علیه ونزوئلا برای دیگر کشورهای منطقه کاراییب به ویژه کوبا افزود: ماهیت حیاط خلوت بودن امریکای لاتین برای ایالاتمتحده موجب خواهد شد که پس از هر اقدام قاطع واشنگتن علیه کاراکاس، کشورهایی نظیر کلمبیا، برزیل و دیگران بهخوبی دریابند که درنهایت در حوزه نفوذ انحصاری امریکا قرار دارند، هر چند به نظر میرسد دولتهای منطقه دیگر به سادگی حاضر به تبعیت بیقید و شرط از واشنگتن نباشند.
او ادامه داد: قاچاق موادمخدر تنها بهانهای است که نمیتواند همه کشورهای منطقه را با یک انگیزه واحد تحت فشار نظامی و اقتصادی قرار دهد و امریکا صرفا از این دستاویز برای توجیه اقدامات خود بهره میبرد. مکی تاکید کرد: در صورت وقوع تغییر رژیم نظامی در ونزوئلا، پیامدهای آن کوتاهمدت و قابل کنترل نخواهد بود و ایالاتمتحده بهسادگی قادر به مهار آنها نخواهد شد؛ همین مساله باعث میشود کشورهای منطقه، ازجمله برزیل و کلمبیا، با احتیاط بسیار بیشتری به سیاستهای امریکا بنگرند و منتظر تبعات واقعی اقدامات واشنگتن در ونزوئلا بمانند. مرتضی مکی در ارزیابی رویکرد چین و به ویژه روسیه نسبت به بحران ونزوئلا و احتمال پایان یافتن کنشگری مسکو در حیاط خلوت امریکا گفت: روسیه در حال حاضر به شدت درگیر جنگ اوکراین است و به نظر نمیرسد هیچ تمایل یا توانی برای واکنش نظامی مستقیم در برابر اقدامات احتمالی ایالاتمتحده علیه ونزوئلا داشته باشد؛ مسکو امروزه بیش از هر چیز به دنبال معامله و تفاهم با واشنگتن بر سر اوکراین است تا اینکه هزینه جدیدی در نیمکره غربی به جان بخرد.
او افزود: چین و روسیه در سالهای گذشته کوشیدند از خلأ حضور امریکا در نقاط مختلف جهان بهره ببرند و نفوذ خود را گسترش دهند و ونزوئلا یکی از همین موارد بود، اما هیچکدام از این دو قدرت تاکنون اقدام جدی و هزینهبر سیاسی یا نظامی برای جلوگیری از فشارهای واشنگتن علیه کاراکاس انجام ندادهاند و به احتمال زیاد در آینده نیز نخواهند داد.
مکی در پایان تاکید کرد: دونالد ترامپ و تیم او نشان دادهاند که به هیچ پیمان، نهاد یا قانون بینالمللی که برای امریکا محدودیت ایجاد کند پایبند نیستند؛ در عرصه جهانی نیز همین منطق حاکم است و در مقابل، چین و روسیه بیشتر از قدرت نرم و نفوذ اقتصادی در کشورهایی مانند ونزوئلا بهره میبرند، اما واکنش عملی و قاطع در برابر اقدامات امریکا از خود نشان نمیدهند.
نوشین محجوب