پیام فارس - کیهان /متن پیش رو در کیهان منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
مؤسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل می‌گوید: تحقیقات علمی-فناوری مشترک ایران و چین، در زمینه‌هایی مانند انرژی هسته‌ای، هوافضا، موشک‌ها، پهپادها، وسایل زیرآبی و سایبری در حال گسترش است.
در یادداشت تحلیلی این مؤسسه صهیونیستی آمده است: نشریاتی که به روابط امنیتی ایران و چین می‌پردازند معمولاً بر سامانه‌های نظارتی تأمین شده برای ایران، تمرینات مشترک نظامی و انتقال قطعات و مواد فناوری به صنعت دفاعی ایران تأکید دارند. اما این مطالعه به جنبه‌ای کمتر شناخته شده از همکاری امنیتی-فناوری بین پکن و تهران می‌پردازد: تحقیقات علمی-فناوری مشترک و در حال گسترش مرتبط با نهادهای دفاعی هر دو کشور. با استفاده از مقالات علمی اخیر که توسط کارشناسان چینی و ایرانی به صورت مشترک تألیف شده‌اند، تلاش‌های تحقیقاتی مشترک و همگرایی‌هایی بین اکوسیستم‌های نوآوری دفاعی دو کشور را نشان می‌دهد. این همکاری، تهدید امنیتی علیه آمریکا و اسرائیل است.
در 27 مارس 2021، چین و ایران توافق‌نامه شراکت استراتژیک جامع را امضا کردند. تعهد چین به سرمایه‌گذاری 400 میلیارد دلاری در ایران که هنوز تحقق نیافته، توجه جهانی را جلب کرد. بخش‌های مربوط به توسعه فناوری، از جمله نظامی، کمتر مورد توجه قرار گرفت. اخیراً کارشناسان، نقش چین را به عنوان بخشی از «محور شر اروپا-آسیا» در کنار روسیه، ایران و کره شمالی («CRINK») بررسی کرده‌اند، که شرکای آن منابع، قطعات، تجهیزات جنگی و نیروها، همچنین کارشناسان نظامی، درس‌ها، دانش و فناوری را مبادله می‌کنند چین و ایران متحد رسمی نیستند بلکه شرکای مهمی هستند که در برابر رقیب مشترک، متحد شده و منافع زیادی را به اشتراک می‌گذارند. در حالی که گزارش‌ها درباره نقش چین به عنوان مشتری عمده نفت ایران وجود دارد، همکاری آنها در علم و فناوری، به ویژه در کاربردهای نظامی و دفاعی، کمتر شناخته شده است. چین از طریق استراتژی ادغام نظامی-مدنی و ایران با «سند راهبردی علم، فناوری و نوآوری در حوزه دفاع و امنیت»، چهارچوبی برای همکاری پژوهشگران بخش خصوصی، دانشگاهیان و سازمان‌های وابسته به دفاع ملی دو کشور فراهم می‌آورند و شراکتی برای ابتکارات علمی و فناوری مشترک ایجاد می‌کند.
در اوت 2025، مقامات ایرانی و چینی تعهد خود را به تعمیق همکاری‌های علمی و فناوری تأیید کردند. بیانیه دو طرف برنامه‌هایی برای گسترش تبادل پژوهشگران و برنامه‌های مهارت‌آموزی جوانان را برجسته کردند، افتتاح قریب‌الوقوع خانه نوآوری و فناوری ایران در چین را اعلام کردند و پیشنهاد تأسیس دو مکانیزم همکاری جدید-پلتفرم BRI TechMatch و شبکه BRI LabsNet-را مطرح نمودند. این ابتکارات مشترک، گام‌های ملموس برای عملیاتی کردن شراکت استراتژیک به شمار می‌روند.
روابط نهادی قوی برخی مؤسسات دانشگاهی چین و ایران، آنها را به نهادهای دفاع ملی پیوند می‌دهد. در چین، شاخص این مؤسسات شاید «هفت فرزند دفاع ملی» باشد، هفت دانشگاه دولتی چینی که هسته اصلی مجتمع تحقیقات علمی مرتبط با دفاع را تشکیل می‌دهند. در ایران، مؤسسات درون نظام دانشگاهی نقش مرکزی در حمایت از برنامه‌های توسعه سلاح‌های استراتژیک، به ویژه آن‌هایی که به سپاه پاسداران و وزارت دفاع مرتبطند، ایفا می‌کنند.
داده‌های ما بر 753 مقاله از مجموع 20875 مقاله علمی مشترک منتشر شده به زبان انگلیسی توسط پژوهشگران چین و ایران بین سال‌های 2006 تا 2025 تمرکز دارد. این مجموعه داده با استفاده از پلتفرم «دیتا ابیس» آزمایشگاه پارالاکس گردآوری شده. سپس مدل زبانی اختصاصی دیتا ابیس، الیوت، برای شناسایی کاربردهای احتمالی دفاعی مقالات مشترک استفاده شد. دامنه محدود تحقیق ما به این معناست که یافته‌ها تنها نوک کوه یخ را نشان می‌دهند و نمونه کوچکی از پدیده‌ای بزرگ‌تر هستند. روند کلی، شروعی ملایم تا سال 2013 را نشان می‌دهد، سپس افزایش قابل توجهی بین 2014 تا 2019 و پس از آن افزایش شدید با اوج در سال 2022 دارد. این جهش ممکن است بازتابی از ثمره تلاش‌های همکاری قبلی و اجرای توافق شراکت استراتژیک جامع در سال 2021 باشد.
... با امکان انتقال فناوری و تبادل دانش بین مؤسسات مرتبط با دفاع، این کانال همکاری ممکن است توانمندی‌های دو کشور را در مواجهه با رقبای استراتژیک تسریع کند.
تحقیق حاضر، نه تنها همکاری فناوری رو به رشد بین چین و ایران را برجسته می‌کند، بلکه احتمال همسویی استراتژیک با دیگر کشورها مانند روسیه و کره شمالی را نیز نشان می‌دهد که چالشی گسترده‌تر است. نگرانی موجود درباره نقش تحقیقات پایه است. تحقیقات پایه اگرچه اغلب بی‌ضرر تلقی می‌شود و به ندرت به خوبی محافظت می‌شود، اساس نوآوری نظامی کاربردی را تشکیل می‌دهد. ماهیت دانشگاهی همکاری‌ها ممکن است به ایران امکان دهد تا محدودیت‌های معمول در انتقال فناوری‌های نظامی را دور بزند. تمایل چین به همکاری با دانشگاه‌ها مرتبط با اکوسیستم دفاعی ایران، همراه با حمایت‌های آشکار مادی از قابلیت‌های تهاجمی ایران، مانند پیش‌ماده‌های سوخت موشک و قطعات پهپاد، نشانه چالش‌های گسترده‌تر برای عدم اشاعه جهانی و مهار فناوری‌های استراتژیک است.
بازار ![]()