پیام فارس - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
دونالد ترامپ روز دوشنبه پس از مذاکرات تاریخی با رئیس‌جمهور سوریه احمد الشرع، که پیشتر فرمانده القاعده بوده و تا مدت کوتاهی پیش از این از سوی واشنگتن به‌عنوان یک تروریست تحت تحریم قرار داشت، قول داد هر کاری از دستش برآید برای موفقیت سوریه انجام دهد.
بازار ![]()
نقطه اوج سالی حیرت‌انگیز
به نوشته خبرگزاری رویترز، سفر الشرع نقطه اوجی بود در سالی حیرت‌انگیز برای این شورشی است که به حاکمی تبدیل شده که رهبر خودکامه دیرینه سوریه را سرنگون کرد. او پس از آن برای آن‌که خود را به‌عنوان یک رهبر میانه‌رو نمایش دهد که می‌خواهد کشور ویران از جنگ خود را متحد کرده و به دهه‌ها انزوای بین‌المللی پایان دهد، به‌سراسر جهان سفر کرده است.
یکی از اهداف اصلی الشرع در واشنگتن، تلاش برای لغو کامل سخت‌ترین تحریم‌های آمریکا بود. در حالی که او پشت درهای بسته با ترامپ دیدار کرد، وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که تعلیق اجرای تحریم‌های موسوم به «قانون سزار» را برای 180 روز دیگر تمدید می‌کند، اما لغو کامل این تحریم‌ها تنها با رأی کنگره آمریکا امکان‌پذیر است.
ترامپ در اولین سفر یک رئیس‌جمهور سوریه به واشنگتن با الشرع دیدار کرد. این دیدار شش ماه پس از نخستین ملاقات آن دو در عربستان سعودی صورت گرفت؛ جایی که رئیس‌جمهور آمریکا از برنامه‌هایش برای لغو تحریم‌ها تنها چند روز پس از آن‌که آمریکا اعلام کرد او دیگر در فهرست «تروریست‌های جهانی به‌طور ویژه معرفی‌شده» قرار ندارد، خبر داده بود.
در استقبالی غیرمعمول و کم‌سروصدا، الشرع که زمانی جایزه 10 میلیون دلاری برای دستگیری‌اش تعیین شده بود، بدون تشریفات معمول برای مقام‌های خارجی وارد شد. او از در پشتی نه از در اصلی کاخ غربی که معمولاً دوربین‌ها لحظه خوش‌آمدگویی به میهمانان بلندپایه را ثبت می‌کنند، و خبرنگاران فقط توانستند لحظه‌ای او را ببینند. ترامپ در سخنانی با خبرنگاران، از الشرع به‌عنوان «رهبری قوی» تمجید کرد و نسبت به او ابراز اعتماد کرد. او گفت: «ما هر کاری بتوانیم انجام می‌دهیم تا سوریه موفق شود.» اما ترامپ همچنین به گذشته بحث‌برانگیز الشرع اشاره کرد و گفت: «ما همه گذشته‌های سختی داشته‌ایم».
وزارت خزانه‌داری آمریکا با وعده «تداوم تخفیف تحریم‌ها»، فرمان جدیدی را برای جایگزینی معافیت 23 مه خود در اجرای قانون سزار 2019 اعلام کرد؛ قانونی که به خاطر نقض حقوق بشر تحت حکومت اسد، تحریم‌های گسترده‌ای اعمال کرده بود. این اقدام عملاً معافیت قبلی را 180 روز دیگر تمدید می‌کند.
چرخش برق‌آسا
الشرع 43 ساله، سال گذشته پس از آن به قدرت رسید که نیروهای اسلام‌گرای تحت فرمانش با یک حمله برق‌آسا توانستند تنها چند روز پس از آغاز عملیات، در 8 دسامبر دیکتاتور سوریه، بشار اسد را سرنگون کنند.سوریه از آن زمان با سرعتی سرگیجه‌آور از متحدان کلیدی اسد، یعنی ایران و روسیه، فاصله گرفته و به سمت ترکیه، کشورهای خلیج و اکنون واشنگتن چرخش کرده است.
امنیت نیز از محورهای اصلی دیدار الشرع و ترامپ بود؛ به‌ویژه که ترامپ در یک تغییر عمده در سیاست آمریکا تلاش کرده از گذار شکننده سوریه حمایت کند. ایالات متحده در حال میانجی‌گری مذاکرات مربوط به توافق امنیتی احتمالی میان سوریه و اسرائیل است؛ رژیمی که همچنان نسبت به گذشته الشرع مشکوک است. خبرگزاری رویترز هفته گذشته گزارش داد که آمریکا برنامه دارد یک استقرار نظامی در یک پایگاه هوایی در دمشق ایجاد کند. وزیر اطلاع‌رسانی سوریه روز دوشنبه در پستی در شبکه اجتماعی ایکس اعلام کرد که سوریه اخیراً یک اعلامیه همکاری سیاسی با «ائتلاف جهانی برای شکست داعش» به رهبری آمریکا امضا کرده است.
طرح‌های ترور
در همین حال چند ساعت پیش از مذاکرات تاریخی، خبرهایی منتشر شد مبنی بر این‌که دو طرح جداگانه از سوی گروه دولت اسلامی (داعش) برای ترور الشرع طی چند ماه گذشته ناکام گذاشته شده است. در تعطیلات آخر هفته، وزارت کشور سوریه یک عملیات سراسری علیه هسته‌های داعش در سراسر کشور آغاز کرد و بیش از 70 مظنون را بازداشت کرد.
ورود الشرع به کاخ سفید بسیار بی‌سروصدا بود. اغلب رؤسای کشورها با تشریفاتی شامل برافراشته شدن پرچم ملی‌شان در مسیر ورودی استقبال می‌شوند، اما روز دوشنبه هیچ‌کدام از این‌ها وجود نداشت. پس از نشست، ترامپ به‌تندی از مارجوری تیلور گرین، نماینده جمهوری‌خواه کنگره، انتقاد کرد. او در شبکه اجتماعی ایکس نوشته بود: «واقعاً دوست دارم کاخ سفید جلسات پی‌درپی درباره سیاست داخلی داشته باشد، نه سیاست خارجی و دیدار با رهبران کشورهای خارجی». ترامپ در پاسخ گفت گرین «راه خود را گم کرده» و افزود: «من باید ریاست‌جمهوری را در سطح جهانی ببینم. ممکن است دنیایی در آستانه آتش داشته باشیم که جنگ‌ها خیلی راحت به سواحل ما برسند».
وقتی الشرع از محوطه کاخ خارج شد، از خودرو پیاده شد و برای لحظاتی کوتاه به جمعی از هواداران که در مقابل کاخ سفید تجمع کرده بودند و برخی پرچم‌های سوریه در دست داشتند، سلام و خوشامد گفت.
انتظار می‌رفت الشرع با قدرت برای لغو قانون سزار لابی کند؛ قانونی که لغو آن می‌تواند سرمایه‌گذاری جهانی را در کشوری که 14 سال جنگ آن را ویران کرده، تسهیل کند. بانک جهانی برآورد کرده که بازسازی سوریه بیش از 200 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت. چندین عضو بانفوذ کنگره خواستار لغو تحریم‌های سزار مصوب سال 2019 شده‌اند که در واکنش به نقض حقوق بشر تحت حکومت اسد وضع شده بود. برخی از جمهوری‌خواهان هم‌حزب ترامپ همچنان خواهان باقی ماندن این تحریم‌ها هستند، اما این موضع ممکن است با فشار ترامپ تغییر کند. بافت اجتماعی سوریه در ماه‌های اخیر بیش از پیش تحت فشار قرار گرفته است. موج‌های تازه‌ای از خشونت فرقه‌ای بیش از 2500 کشته به‌جا گذاشته و زخم‌های جنگ داخلی را عمیق‌تر کرده و توانایی حاکمان جدید برای اداره کشور برای همه سوری‌ها را زیر سؤال برده است.
تمرکز ترامپ بر سوریه در حالی است که دولت او تلاش می‌کند آتش‌بس میان اسرائیل و نیروهای حماس در غزه را که با میانجی‌گری آمریکا به دست آمده، حفظ کند و برنامه 20 ماده‌ای خود برای پایان دادن به جنگ دو ساله در آن منطقه را پیش ببرد.
تحولات چشمگیر
تغییر مسیر خود الشرع نیز کم‌اهمیت‌تر از تغییرات کشورش نیست. او در زمان حمله آمریکا به عراق در سال 2003 به القاعده در عراق پیوست و سال‌ها در بازداشت آمریکا در آن کشور بود، و سپس به سوریه بازگشت تا به شورش علیه اسد بپیوندد.
در سال 2013، آمریکا الشرع را که در آن زمان با نام ابومحمد الجولانی شناخته می‌شد، به دلیل ارتباط با القاعده به‌عنوان تروریست معرفی کرد. او در سال 2016 روابط خود را با القاعده قطع کرد و نفوذ خود را در شمال غرب سوریه تثبیت کرد. ایالات متحده جایزه مربوط به الشرع را در دسامبر حذف کرد و تنها هفته گذشته، شورای امنیت سازمان ملل نیز تحریم‌های مرتبط با تروریسم علیه او و وزیر کشورش، أنس خطاب، را لغو کرد.
سیگنال دیدار
در همین رابطه، میدل ایست‌آی نوشت دیدار احمدالشرع دارای پیام‌های روشنی است؛ در واقع الشرع با حضور در کاخ سفید به دنبال تقویت موضع خود در برابر اسرائیل، نیروهای دموکراتیک سوریه و کاهش تحریم‌ها است.
به نوشته این وبگاه، کم‌تر پیش آمده رهبری که زمانی توسط ایالات متحده تروریست نامیده می‌شد، از کاخ سفید بازدید کند. اکنون احمد الشرع، به ابن صف پیوسته است. تلاش الشرع برای تقویت اتحاد خود با ایالات متحده در حالی صورت می‌گیرد که دولت او با اشغال بخش‌هایی از جنوب سوریه توسط اسرائیل، مشکلات حاد با جنگجویان کرد در شمال و اقتصادی رو به زوال که به دلیل تحریم‌ها قادر به جذب سرمایه‌گذاری خارجی نبوده، روبرو است.
انتظار نمی‌رود هیچ یک از این موضوعات با سفر الشرع به طور کامل حل شود، اما تصویر الشرع – کسی که ترامپ او را به عنوان فردی «جذاب»، «قوی» و «مردی سرسخت» ستایش کرده - در دفتر بیضی شکل کاخ سفید، طنین‌انداز خواهد شد.
به گفته رابرت فورد، سفیر پیشین آمریکا در سوریه: «گاهی خود دیدار، همان پیام است. این یکی از همان مواقع است. فکر کنید به رهبرانی که آمریکا آنان را تروریست نامیده بود. کدام‌یک تا به حال وارد دفتر بیضی شده‌اند؟ این اتفاق بی‌سابقه است.» البته نمونه‌های معدودی در تاریخ اخیر وجود دارد: نلسون ماندلا در آفریقای جنوبی، یاسر عرفات از سازمان آزادی‌بخش فلسطین، و برخی رهبران ارتش جمهوری‌خواه ایرلند. به گفته کارشناسان، بزرگ‌ترین موفقیت الشرع این بوده که توانسته نگرانی قدرت‌های بزرگ درباره گذشته‌اش را کاهش دهد؛ با وجود این‌که مردم سوریه همچنان با فساد، بحران اقتصادی و پیامدهای خشونت‌های فرقه‌ای علیه مسیحیان، علویان و دروزی‌ها دست‌به‌گریبان‌اند.