يکشنبه ۱۸ آبان ۱۴۰۴
مقالات

سرمقاله خراسان/ سودان و فرصتی برای قدرت نرم ایران

سرمقاله خراسان/ سودان و فرصتی برای قدرت نرم ایران
پیام فارس - خراسان / «سودان و فرصتی برای قدرت نرم ایران» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم شاهد بنی اسدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید: ریشه درگیری امروز ...
  بزرگنمايي:

پیام فارس - خراسان / «سودان و فرصتی برای قدرت نرم ایران» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم شاهد بنی اسدی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
ریشه درگیری امروز سودان به انقلاب 2018 برمی گردد که با خواست خروج ارتش از سیاست بود. با این حال سازوکار گذار به حکومت غیرنظامی از روی کاغذ جلوتر نرفت. ارتش سودان (به‌عنوان نهاد تاریخی قدرت) و نیروهای پشتیبانی سریع یا همان RSF به عنوان شبکه‌ای شبه‌نظامی باید ادغام می‌شدند و مسیر انتخابات را هموار می‌کردند. هر دو طرف می‌دانستند این ادغام به معنای واگذاری اهرم‌های مالی، اطلاعاتی و زمینی است. این وضعیت و بن‌بست در مسیر ادغام، باعث جنگی سراسری در آوریل 2023 شد. از آن روز، خارطوم شطرنجی از خطوط درگیری شد و مرکز ثقل به غرب و جنوب سودان جا‌به‌جا شد؛ جایی که نیروهای شبه نظامی RSF شبکه‌های اجتماعی-اقتصادی عمیق‌تری دارند. ارتش نیز برای حفظ دست بالا به پشتیبانی بیرونی و برتری هوایی تکیه کرد.
اهمیت سودان برای ایران در دو موضوع بسیار بالاست. نخست، جغرافیای دریای سرخ است. هر بی‌ثباتی در این ناحیه روی همه بازیگران ساحل و شاخ آفریقا سایه می‌اندازد. اهمیت دوم، از نظر سیاست منطقه‌ای است. سودان محل تلاقی حساسیت‌های مصر، امارات، عربستان و برخی دیگر بر سر بنادر، مرزهای صحرایی و بازار تسلیحات است. هر مداخله‌ نسنجیده ای در این میدان، تهران را ناخواسته وارد رقابت‌های تو در تو و بی بازگشت می کند. به بیان روشن‌تر، سودان نه خلائی برای پر شدن، بلکه گره ای است که اگر با شتاب و از سر هیجان کشیده شود، طناب‌های دیگری را سخت‌تر می‌کند.
در چنین محیطی، سیاست بهینه ایران گسترش نفوذ از مسیرهای کم‌هزینه و پر مشروعیت است که باید با منطق عمل‌گرایانه همراه شود. تهران با حمایت عملی از آتش‌بس های مقطعی، تعریف کانال‌های امدادی و حقوق بشری و پذیرش نقش تسهیلگر می تواند نقش آفرینی موثر و مشروعیت زایی در این میدان داشته باشد. در کنار این روایت، پیگیری منافع سیاسی-اقتصادی ایران در این کشور نیز با زمینه اجرایی بهتری مواجه خواهد بود.
در تصور برخی، ممکن است سودان گزینه ای برای اضافه شدن به محور مقاومت باشد؛ با این حال چنین روایتی بیش از آن‌که نفوذ بسازد، هزینه می‌تراشد. سودان امروز دولت‌های موازی و جوامع متکثری دارد و برای بقا به موازنه میان همسایگان عربی-آفریقایی‌اش محتاج است. ارتش این کشور، ارتش قدرتمندی نیست و نیروهای شبه نظامی نیز به کشورهای خارجی وابستگی دارند. چنین کشوری با چنین شرایط سست و پرتنشی، عملا نمی تواند گزینه خوبی برای ایجاد پیوند نظامی یا ایدئولوژیک باشد. در میانه قحطی و فروپاشی نهادی، آنچه نفوذ مشروع ایران در حافظه سودان را پررنگ می کند، نقش حل‌کننده مسئله است؛ نقشی که هم قدرت دیپلماتیک ایران را افزایش می دهد و هم در این بازه زمانی پرریسک، چالش اصطکاک با مصر، عربستان و امارات را به همراه نخواهد داشت.


نظرات شما