پیام فارس - علائم اولیه شامل سردرد، سرگیجه، تهوع، خواب‌آلودگی، تپش قلب و ضعف عمومی است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز فارس ، گاز منوکسیدکربن چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟
گاز منوکسیدکربن (CO) گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است که در اثر سوختن ناقص مواد سوختی مانند گاز، نفت، بنزین، چوب یا زغال تولید می‌شود؛ این گاز بر خلاف دی‌اکسیدکربن، هیچ بوی یا رنگی ندارد، بنابراین تشخیص وجود آن در محیط بدون دستگاه هشداردهنده ممکن نیست؛ بیشترین موارد مسمومیت معمولاً در فصل‌های سرد سال، به‌ویژه هنگام استفاده از وسایل گرمایشی غیراستاندارد، آب‌گرمکن‌های بدون دودکش یا استفاده از بخاری در فضای بسته روی می‌دهد.
چرا منوکسیدکربن خطرناک است؟
این گاز با اتصال به هموگلوبین خون، توانایی حمل اکسیژن را به‌شدت کاهش می‌دهد؛ به همین دلیل، با وجود تنفس طبیعی، بافت‌های بدن دچار کمبود اکسیژن می‌شوند؛ در واقع، فرد ممکن است احساس خستگی یا خواب‌آلودگی کند، در حالی که مغز و قلب او در حال آسیب دیدن هستند، به همین علت، به منوکسیدکربن لقب قاتل خاموش داده‌اند.
علائم مسمومیت با منوکسیدکربن چیست؟
علائم اولیه شامل سردرد، سرگیجه، تهوع، خواب‌آلودگی، تپش قلب و ضعف عمومی است؛ در مراحل پیشرفته‌تر، ممکن است فرد دچار گیجی، بی‌هوشی، تشنج یا حتی ایست قلبی شود؛ در کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی یا تنفسی، علائم ممکن است زودتر و شدیدتر بروز کند.
نکته مهم این است که در صورت مشاهده همزمان علائم مشابه در چند نفر از اعضای خانواده، باید احتمال مسمومیت با گاز CO را جدی گرفت و بلافاصله همه افراد را از محیط خارج کرد.
د ر صورت بروز مسمومیت چه باید کرد؟
در مواجهه با فرد مشکوک به مسمومیت، پیش از هر چیز باید فورا در‌ها و پنجره‌ها را باز کرد و فرد را به هوای آزاد رساند؛ تماس با اورژانس (115) و عدم روشن کردن هیچ وسیله برقی یا آتش در محیط الزامی است؛ اکسیژن تراپی در مراکز درمانی، درمان اصلی برای بیماران مسموم است و در موارد شدید، ممکن است نیاز به اکسیژن پُر فشار در اتاق‌های مخصوص وجود داشته باشد.
چگونه از مسمومیت پیشگیری کنیم؟
پیشگیری ساده‌تر از درمان است؛ رعایت چند نکته حیاتی می‌تواند جان اعضای خانواده را نجات دهد:
نصب دودکش استاندارد و اطمینان از خروج کامل گاز‌های احتراق از بخاری یا آب‌گرمکن.
بررسی سلامت وسایل گرمایشی پیش از شروع فصل سرما.
استفاده از دودکش دوجداره فلزی و جلوگیری از پیچ‌خوردگی یا انسداد آن.
هرگز در فضا‌های بسته مانند خودرو خاموش یا چادر مسافرتی آتش یا بخاری روشن نکنید.
در منازل و خوابگاه‌ها، نصب دستگاه هشداردهنده گاز منوکسیدکربن (CO detector) بسیار توصیه می‌شود.
نقش داروساز در آگاهی‌رسانی سلامت عمومی
داروسازان نقش مهمی در ارتقای آگاهی جامعه درباره مسمومیت‌ها دارند؛ آگاه‌سازی خانواده‌ها درباره علائم اولیه و نحوه برخورد سریع با موارد مشکوک به مسمومیت، بخشی از مسوولیت اجتماعی داروساز در حوزه سلامت عمومی است؛ در مراجعه به داروخانه، می‌توان از داروساز درباره نکات ایمنی وسایل گرمایشی، اکسیژن درمانی خانگی و اقدامات اولیه در مواجهه با مسمومیت‌ها مشاوره گرفت.
در فصل سرما، پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن، یعنی حفظ جان خانواده؛ به دلیل اینکه این گاز قابل دیدن یا بو کردن نیست، آگاهی می‌تواند بزرگ‌ترین سپر محافظ درمقابل این قاتل خاموش باشد.
دکتر «افشین محمدی بردبری»، عضو هیأت علمی گروه فارماکولوژی توکسیکولوژی دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی شیراز