پیام فارس - شیراز-روز شعر و ادب فارسی و گرامیداشت یاد و خاطره شهریار، شاعر بلندآوازه ایران ،سفری به ژرفای اقیانوس بیکران شعر و ادب فارسی است که هزاران سال است با امواج کلام، هویت و ایرانیان را پروراند.
خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها: شعر فارسی، نه تنها آئینه تمام‌نمای تاریخ و فرهنگ ما، بلکه روح جاری در رگ‌های هویت ملی ایرانیان است. از فردوسی حماسه‌سرا که با شاهنامه، ایران‌زمین را با تاریخ کهن و ارزش‌های باستانی‌اش پیوند زد و روح مقاومت را در جان‌ها دمید ، تا سعدی شیرین‌سخن که با کلام دل‌نشینش، اخلاق، همدلی، ادب و عدالت‌خواهی را در تار و پود جامعه تنید و میراثی گران‌بها از انسان‌دوستی و صبر را به یادگار گذاشت.
هر گوشه از این اقیانوس، گوهری از سخن ناب را در خود نهان دارد که قرن‌هاست چراغ راه هدایت و الهام‌بخش مردمان این دیار بوده است.
شیراز، این شهر بهشتی، مهد پرورش شاعرانی چون حافظ و سعدی نقشی بی‌بدیل در غنای شعر و ادب فارسی ایفا کرده است. حافظ، با غزلیات شورانگیز و عرفانی خود، عمیق‌ترین لایه‌های اندیشه و عشق را کاوید و نقد اجتماعی ظریفی را در لفافه کلام دلنشین خود به تصویر کشید.
سعدی نیز با بوستان و گلستان، حکمت عملی و اخلاق را به زیور کلام آراست و درس زندگی آموخت. حکمت عملی سعدی، پس از سال‌ها هنوز راه و رسم زندگی را در کوچه پس‌کوچه‌های اخلاق به مردمان می‌آموزد.
این دو بزرگ مرد شیرازی، نه تنها شعر فارسی را به اوج رساندند، بلکه جهان‌بینی و نظام ارزشی خاصی را پایه‌ریزی کردند که تا به امروز در باورها و رفتارهای ایرانیان تجلی دارد.
اهمیت شعرای شیراز، به‌ویژه حافظ و سعدی، در این است که آن‌ها تنها شاعر نبودند؛ بلکه فیلسوفان اخلاق، جامعه‌شناسان زمانه و مفسران ژرف‌نگر روح انسانی بودند. آن‌ها با ظرافت کلام، مفاهیمی چون عدالت، همدلی، قناعت، عشق و احترام را چنان در تار و پود جامعه تنیدند که گویی این‌ها، ستون‌های ناپیدای هویت و رفتار ایرانیان را تشکیل می‌دهند. این آموزه‌ها در گذر زمان، نه تنها رنگ نباختند، بلکه در مواجهه با چالش‌های هر دوران، همچون چشمه‌ای جوشان، خود را تازه کرده و به حیات فرهنگی ما قوام بخشیدند.
و اما شهریار…
آن شاعر غزل‌سرا که با تلفیق سنت و نوآوری، با نگاهی عمیق به روح جامعه توانست پلی میان نسل‌ها بزند.
محمد حسین بهجت تبریزی (شهریار) با الهام از بزرگان شعر کلاسیک، به ویژه حافظ، توانست در عصر خود، غزل را زنده کند و با مضامینی چون عشق، وطن و مسائل اجتماعی هم‌نوا با دل‌های مردم ایران باشد.
شهریار، با درک عمیق از روح زمانه و با بهره‌گیری از سنت‌های ادبی کهن، توانست کلامش را به زبان دل مردم تبدیل کند. او هم قناری غزل‌های عاشقانه‌اش بود و هم سیمرغ حماسه‌های مذهبی و ملی‌اش.
او نشان داد که شعر، نه تنها ابزاری برای بیان احساسات فردی، بلکه رسانه‌ای قدرتمند برای انتقال مفاهیم اجتماعی، فرهنگی و هویتی است.
از این رو، نکوداشت روز شعر و ادب فارسی، در واقع نکوداشت خویشتن ماست؛ گرامیداشت آن نیروی پویایی است که ما را ایرانی می‌سازد و در پهنه تاریخ، جاودانه نگاه می‌دارد.
روز شعر و ادب فارسی، فرصتی مغتنم است تا قدردان این گنجینه بیکران باشیم و با بازخوانی آثار این بزرگان، پیوند خود را با این هویت و فرهنگ غنی مستحکم‌تر سازیم. چرا که شعر فارسی، نه تنها میراث گذشتگان، که سرمایه زنده امروز و چراغ راه فردای ما است.
شهریار، پلی میان سنت و نوآوری در شعر معاصر ایران
محمود کمالی، عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز، شهریار را یکی از برجسته‌ترین شاعران معاصر ایران معرفی کرد که با سرودن اشعار فاخر به هر دو زبان فارسی و ترکی، توانسته پیوند عاطفی عمیقی با مردم برقرار کند.
وی با اشاره به اینکه اشعار شهریار مصداق «هر سخن کز دل برآید لاجرم بر دل نشیند» است، گفت: دل‌نشینی اشعار شهریار ناشی از مردمی بودن، تلفیق سنت و نوآوری و پرداختن به مضامین عشق زمینی و عرفانی است.
به گفته کمالی، شهریار با انتخاب قالب‌های کهن شعری مانند غزل و درآمیختن آن با احساسات ناب و مضامین امروزی، توانسته سنت را با نوآوری پیوند زند.
وی همچنین به دو نوع عشق در اشعار شهریار، یعنی عشق عرفانی و زمینی، اشاره کرد که هر دو به زیبایی در کلام او جای گرفته‌اند.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز برای نمونه به شعر مذهبی «علی ای همای رحمت» به عنوان شاهکاری از سروده‌های عرفانی و معنوی شهریار اشاره کرد و شعر عاشقانه «آمدی جانم به قربانت ولی حالا چرا» را نمونه‌ای از سروده‌های برخاسته از تجربه زیست و درد عمیق شاعر دانست که با مخاطب همدلی می‌کند.
این استاد ادبیات همچنین بر توانمندی شهریار در سرودن اشعار ترکی تأکید کرد و گفت: شعر «حیدر بابا» به عنوان نمونه‌ای از قدرت و استواری شعر ترکی شهریار است که مرزهای جغرافیایی را درنوردیده و در میان اهل زبان و حتی غیر آن نیز شناخته شده است.
کمالی با بیان اینکه اشعار فارسی و ترکی شهریار شهرتی جهانی یافته و از مرزهای ایران فراتر رفته است، استقبال گسترده از آثار او را ناشی از اصالت احساسات شاعر و عدم تصنع در سروده‌ها دانست و افزود: شعر شهریار از دل شاعر برمی‌آمد و ساختگی نبود. همین سادگی که بازتاب واقعی احساسات او بود، در کنار موسیقی کلمات و بهره‌گیری از آرایه‌های ادبی زیبا، باعث دل‌نشینی و گوش‌نواز شدن اشعارش شده است.
وی به نامگذاری روز شعر و ادب فارسی به نام شهریار اشاره کرد و این انتخاب را بجا دانست، چرا که شهریار نماینده‌ای شایسته از شعر سنتی و غزل در دوران معاصر است و به واسطه محبوبیت مردمی و پیوند عاطفی عمیقی که با مردم برقرار کرده، بهترین نماینده شعر فارسی در دوران معاصر به شمار می‌رود.
شعر فارسی؛ آینه‌ای از هویت و فرهنگ ایرانی در طول هزار سال
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز در بخش دیگری از سخنان خود با طرح دیدگاهی بنیادی، بر نقش تعیین‌کننده شعر فارسی در شکل‌گیری شخصیت جمعی ایرانیان در طول بیش از هزار سال تأکید کرد و افزود: ایرانیان از دیرباز، شعر را به عنوان ابزار اصلی انتقال اندیشه و فرهنگ خود به کار گرفته‌اند؛ نه تنها در دربار و محافل رسمی، بلکه در بطن جامعه، از کوچه و بازار گرفته تا مسجد و مدرسه، اشعار سینه به سینه منتقل شده و حتی امروزه نیز بسیاری از افراد کم‌سواد، ابیات حافظ، سعدی و فردوسی را از بر دارند و در زندگی روزمره به کار می‌برند.
کمالی با اشاره به تأثیرات خاص هر یک از این شاعران بزرگ، فردوسی را احیاگر روح حماسی و ایران‌دوستی در میان ایرانیان دانست.
وی گفت: شعر سعدی نیز توجه مردم را به اخلاق، قناعت، مدارا و حکمت عملی جلب کرده است و حافظ، فراتر از طنز و انتقاد اجتماعی‌اش نسبت به ریاکاری، حساسیت ویژه‌ای را در مردم ایران برانگیخته است.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز یادآور شد که شعر به تنهایی عامل شکل‌گیری شخصیت ایرانی نیست و عوامل تاریخی، سیاسی، دینی و حتی جغرافیایی نیز در این میان نقش داشته‌اند. اما در نهایت، شعر فارسی نقشی بسیار مهم و تعیین‌کننده را ایفا کرده است، به گونه‌ای که امروزه نیز ایرانیان در موقعیت‌های گوناگون، از جشن و عزا گرفته تا دیدارها و اعتراض‌های اجتماعی، همچنان از شعر بهره می‌برند.
شاهنامه فردوسی؛ نقشه راه هویت، فرهنگ و مقاومت ایرانیان
کمالی با تأکید بر حضور زنده و پویای اندیشه فردوسی در حافظه جمعی ایرانیان پس از هزار سال، شاهنامه را فراتر از یک متن ادبی یا حماسی، بلکه فلسفه زندگی و هویت ملی دانست.
عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور شیراز با تأکید بر جایگاه فراتر سعدی از یک شاعر کلاسیک، جهان‌بینی و آموزه‌های اخلاقی او را همچنان زنده و تأثیرگذار در رفتار و باورهای ایرانیان دانست و تأکید کرد: آموزه‌های سعدی از جمله انسان‌دوستی، ادب، صبوری، عشق‌ورزی، احترام به بزرگان، مهمان‌نوازی و حساسیت به ظلم و ستم همچنان در تار و پود شخصیت ایرانیان امروز تنیده شده و میراث گران‌بهای این شاعر بزرگ را زنده نگه داشته است.