پیام فارس - شیراز- اول اردیبهشت یادروز شیخ اجل سعدی شیرازی است که در کلام شعرش با استفاده از زبانی ساده اما عمیق مفاهیم پیچیده را به گونه‌ای بیان می کند که هم‌زمان مورد توجه خواص و عوام قرار می گیرد.

خبرگزاری مهر ، گروه استان‌ها-بهنام بهتری نژاد*: اول اردیبهشت ماه یاد روز شیخ اجل سعدی شیرازی است که با آثار منظوم و منثور ماندگاری چون دیوان اشعار، بوستان و گلستان از چهره‌های شاخص میراث ادبی ایران به شمار می‌آید. او همچنین جز شعرایی است که به سیر و سیاحت در آفاق علاقه زیادی داشته است.
سعدی میان نگاه آفاقی و نگاه انفسی به انسان و جهان نوعی تعادل برقرار می‌کند. میان عشق انسانی و عشق آسمانی نیز پیوندی استوار می‌بیند.
در زندگی سعادتمندانه ای که در دو کتاب مهم تمثیلی‌اش، بوستان و گلستان، به تصویر می‌کشد، هم واقعیت‌ها را می‌بینیم که باید آنها را نیک نگریست و با آنها سازگار بود و هم نگاهی به ایده آل ها و آرمان‌های رفیع انسانی و الهی دارد و هرگز آنها را فراموش نمی‌کند.
آثار سعدی آئینه رنگارنگ و بسیار برجسته و باشکوهی از زندگی است. زندگی‌ای که با همه تلخی‌ها و شیرینی‌هایش دوست داشتنی است، به شرطی که انسان از آن پند گیرد و مهر و صدق را پیشه سازد و خدا و خلق خدا را از خود نیازارد.

سعدی شاعر غزل و عشق است. با نگاهی مقایسه‌ای به غزل‌های سعدی و دیگر قله‌های شعر عاشقانه در قرن‌های هفتم و هشتم هجری، در می‌یابیم که سعدی در عشق و مهرورزی هم انسان‌ها را به مسیر اعتدال فرا می‌خواند و خود نیز بر این طریق می‌رود.
عشق در شعر سعدی تا حدی عاقلانه است و معتدل‌تر از دیگر شاعران غزل‌سرا به مسأله عشق می‌نگرد.
من چرا دل به تو دادم که دلم می‌شکنی
یا چه کردم که نگه باز به من می نکنی
دل و جانم به تو مشغول و نظر در چپ و راست
تا ندانند حریفان که تو منظور منی
دیگران چون بروند از نظر از دل بروند
تو چنان در دل من رفته که جان در بدنی
سعدی در کنار شاعری عاشق، نه تنها در عرصه ادبیات، بلکه در حوزه تفکر انسانی نیز جایگاهی رفیع دارد، یکی از جنبه‌های ویژه سعدی، نگاه عمیق او به مسائل انسانی و اجتماعی است. او در آثارش بر روی برابری، عدالت، محبت و صلح تأکید دارد. یکی از مشهورترین اشعار سعدی، بیتی از «گلستان» است که به پیام‌آور صلح جهانی تبدیل شده:
بنی آدم اعضایِ یکدیگرند
که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به درد آورد روزگار
دگر عضوها را نماند قرار
تو کز محنتِ دیگران بی‌غمی
نشاید که نامت نهند آدمی
این شعر با نگاه جهانی به وحدت و همبستگی انسان‌ها، بارها در مجامع بین‌المللی مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان نمادی از اندیشه صلح‌دوستی ایرانی معرفی شده است.
آثار سعدی نه تنها در ایران، بلکه در سراسر جهان مورد توجه و ستایش قرار گرفته است، ترجمه‌های متعدد آثار او به زبان‌های مختلف، نشان‌دهندهٔ جهانی بودن پیام‌هایش است.
این شاعر برجسته با اشعاری که سرشار از آموزه‌های اخلاقی و انسانی هستند، به عنوان پلی میان فرهنگ‌ها و تمدن‌ها عمل کرده و نام خود را به عنوان یکی از بزرگ‌ترین پیام‌آوران صلح در تاریخ ادبیات ثبت کرده است.
وی در حکومت‌داری و شیوه تعامل با حاکمان نیز همواره به پاسداشت حقوق انسان‌ها و ژرف‌نگری در امور و خردورزی و رعایت اعتدال توصیه می‌کند. حتی در شیوه کلاس داری نیز به معلمان مکتب توصیه می‌کند که نه چندان سختگیر باشند که کودکان فرار کند و نه چندان فرشته خوی و مهربان که کودکان درس را فرا نگیرند و فقط به بازیچه سرگرم شوند.
این شاعر پرآوازه با استفاده از زبانی ساده اما عمیق، توانسته مفاهیم پیچیده را به گونه‌ای بیان کند که هم‌زمان مورد توجه خواص و عوام قرار گیرد.
به جهان خرم از آنم که جهان خرم از اوست
عاشقم بر همه عالم که همه عالم از اوست
به غنیمت شمر ای دوست دم عیسی صبح
تا دل مرده مگر زنده کنی کاین دم از اوست
نه فلک راست مسلم نه ملک را حاصل
آنچه در سر سویدای بنی‌آدم از اوست

این ویژگی سعدی، او را از بسیاری از شاعران هم‌عصرش متمایز کرده و آثارش را جاودانه ساخته است.
سعدی، آنچنان که از آثار او پیداست، شاعری جهانگرد و مسافر سرزمین‌های دور بود که خود را با تاجران ادویه و کالا و زائران اماکن مقدس همراه می‌ساخت، حکایت‌های بسیاری شنیده و از فراز و نشیب روزگار تجارب گران‌قدر می‌اندوخت.
بعُد دیگر سعدی در سفرهای او پیدا شده است، او تنها به دنبال تنوع، طلب دانش و آگاهی از فرهنگ و رسوم مختلف نبود بلکه هر سفر برای او تجربه‌ای معنوی به همراه داشت.
توشه این سفرها برای سعدی سرشار از قصه‌ها، روایات و مشاهداتی بود که ریشه در واقعیت زندگی داشت، چنانچه در هر حکایت گلستان، هر عبارت از پس هزاران تجربه و آزمایش به شیوه‌ای یقینی بیان می‌شود، به طوری‌که هر حکایت بیش از آنکه جنبه تخیل و نظر داشته باشد، حاصل دنیای تجارب عملی است. شاید به همین دلیل عینی بودن، پند و اندرزهای سعدی بسیار دلنشین هستند، گرچه نحوه بیان هنرمندانه آن‌ها نیز سهم عمده‌ای در این آثار دارد.
بسیار سفر باید تا پخته شود خامی
صوفی نشود صافی تا درنکشد جامی
گر پیر مناجات است ور رند خراباتی
هر کس قلمی رفته‌ست بر وی به سرانجامی
فردا که خلایق را دیوان جزا باشد
هر کس عملی دارد من گوش به انعامی

آثار سعدی شیرازی علاوه بر اینکه عصاره و چکیده اندیشه‌ها و تأملات عرفانی، اجتماعی و تربیتی او است، آئینه خصال و منش ملتی کهن است و به همین دلیل هرگز شکوه و درخشش خود را از دست نخواهد داد.
او همچنان زنده و پویا است و به نسل‌های مختلف یادآوری می‌کند که در کنار زیبایی و هنر، وظیفهٔ انسانی ما عشق به هم‌نوع و تلاش برای صلح جهانی است. این پیامی است که سعدی برای همیشه در دل‌ها و اندیشه‌ها زنده نگاه داشته است.
سعدی شیرازی به دلیل عمق اندیشه، نگاه جامع به اخلاق انسانی و تأثیرگذاری گستردهٔ آثارش، به عنوان نماد فرهنگ ایرانی و دینی شناخته می‌شود. او با ترکیب حکمت اسلامی و خرد ایرانی، توانسته است پل ارزشمندی بین این دو حوزه بسازد.
* فعال رسانه‌ای