چاپ

پیام فارس - اکو ایران /متن پیش رو در اکو ایران منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
سفر دونالد ترامپ به خاورمیانه فراتر از قراردادهای میلیارددلاری، رژه شترها، و جنجال داخلی درباره پیشنهاد قطر برای اهدای یک هواپیمای جدید «ایر فورس وان» به رئیس‌جمهور است.
تمرکز بر اسطوره‌سازی از ترامپ و در هم ریختن پازل ژئوپلیتیکی منطقه
این سفر که کاخ سفید آن را به به‌عنوان فرصتی برای نمایش مهارت ترامپ در معامله‌گری معرفی کرده، پازل ژئوپلیتیکی منطقه را به هم ریخته است.
به گزارش سی‌ان‌ان، هر جا که ترامپ می‌رود، با خود بی‌ثباتی می‌برد، بی‌ثباتی‌ای که می‌تواند امکان‌های تازه‌ای خلق کند. او همچنین ریسک می‌کند؛ برای مثال، تصمیمش در این سفر برای برداشتن تحریم‌ها از سوریه به‌منظور دادن فرصتی دوباره به کشوری که در جنگ ویران شده است.
اما این اقدام، یک سؤال همیشگی را درباره کل سیاست خارجی و تجاری ترامپ زنده می‌کند: آیا او توانایی تمرکز کافی برای رسیدن به دستاوردهای واقعی از فرصت‌هایی که خودش خلق می‌کند را دارد؟
تمرکز افراطی کاخ سفید بر اسطوره‌سازی از ترامپ باعث می‌شود مهم‌ترین ابتکاراتش زیر هیاهو گم شوند. به‌عنوان نمونه، توافقی برای خرید هواپیماهای بوئینگ از سوی قطر به ارزش ده‌ها میلیارد دلار، چهارشنبه گذشته در داخل آمریکا توجه بیشتری جلب کرد تا دیدار ترامپ در ریاض با احمد الشرع، رهبر سوریه.
این دیدار تاریخی، که نخستین ملاقات میان رهبران آمریکا و سوریه در 25 سال گذشته بود، می‌تواند ابتکار برجسته‌ سفر ترامپ باشد.
قبل از آنکه احمد الشرع بشار اسد را سرنگون کند، او یک رهبر شورشی بود که با القاعده بیعت کرده و جایزه 10 میلیون دلاری آمریکا برای دستگیری‌اش تعیین شده بود. با این حال، ترامپ با او نشست و تحریم‌های آمریکا را از کشور جنگ‌زده‌اش برداشت، به امید آنکه بتواند فرصتی برای اتحاد و نجات غیرنظامیانی که با گرسنگی شدید مواجه‌اند فراهم کند.
جاه‌طلبی‌های دیپلماتیک رو به گسترش در منطقه و شکاف بزرگ با بی‌بی
جاه‌طلبی‌های دیپلماتیک ترامپ در منطقه در حال گسترش است.
زلزله ژئوپلیتیکی ترامپ تنها به سوریه ختم نمی‌شود. او از این سفر برای افزایش فشار بر جمهوری اسلامی ایران نیز استفاده کرده تا با هشدار درباره اقدام نظامی در صورت امتناع، اما با هدف آشکار جلوگیری از سناریوی فاجعه‌بار جنگی جدید در خاورمیانه، این کشور را به پذیرش محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای‌اش وادارد.
این سفر همچنین شکاف رو‌به‌رشد با نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو را برجسته کرده، کسی که زمانی به‌عنوان هم‌فکر ایدئولوژیک رئیس‌جمهور چهل‌وهفتم آمریکا شناخته می‌شد، اما اکنون به یکی از دلایل اصلی ناامیدی ترامپ تبدیل شده است.
در پشت صحنه، تیم ترامپ با مقامات قطری و سعودی درباره راه‌هایی برای کاهش بحران انسانی در غزه که ناشی از محاصره اسرائیل و حملات نظامی‌ای است که ده‌ها هزار غیرنظامی را کشته، گفت‌وگو کرده‌اند. پاسخ نتانیاهو این بوده که «چاره‌ای جز ادامه جنگ ندارد» و با حمله‌ای به یک بیمارستان، رهبر حماس را که برای هرگونه مذاکرات صلح ضروری است، هدف قرار داده است.
هیچ نشانه‌ای وجود ندارد که اتحاد آمریکا و اسرائیل در معرض خطر باشد، اما شکاف‌هایی میان ترامپ و نتانیاهو، از جمله بر سر توافق آمریکا برای توقف حملات موشکی شورشیان حوثی در یمن که اسرائیل در آن نقشی نداشت، بر سر توافق اخیر ترامپ برای آزادی آخرین گروگان آمریکایی زنده در غزه که بدون هماهنگی با اسرائیل انجام شد، و تصمیم بحث‌برانگیز او درباره برداشتن تحریم‌های سوریه، شکل گرفته است.
ترامپ در روزهای اخیر فقط بر خاورمیانه تمرکز نداشت. او همچنین امیدوار بود که برای گرفتن یک عکس تاریخی به ترکیه پرواز کند، عکسی با حضور ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که می‌توانست تلاشی ناموفق اما نمادین برای پایان دادن به جنگ‌شان را مشروعیت ببخشد.
اما هیچ‌کدام از این دو رهبر رقیب در گفت‌و‌گوهای روز پنج‌شنبه حاضر نخواهند شد، موضوعی که ترامپ را مجبور به لغو برنامه سفر جانبی‌اش کرده و تردیدهای بیشتری را نسبت به ابتکار صلح او ایجاد کرده است.
قمار بزرگ ترامپ در سوریه
تصمیم دونالد ترامپ برای لغو تحریم‌ها علیه سوریه، یکی از بزرگ‌ترین قمارهای سیاست خارجی او تا اینجای دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش محسوب می‌شود.
جزئیات دیپلماسی پیچیده‌ای که احتمالاً به این تصمیم منتهی شده، هنوز فاش نشده‌اند. اما این اقدام نشان‌دهنده درکی است از اینکه سوریه، کشوری ویران‌شده از سال‌ها جنگ داخلی، اکنون در نقطه‌ای بحرانی قرار دارد، جایگاهی حیاتی در نقشه منطقه دارد و اگر شرایطش بدتر شود، می‌تواند منطقه را به آشوبی بزرگ‌تر سوق دهد.
رئیس‌جمهور ایالات متحده به خبرنگاران گفت که باور دارد احمد الشرع «فرصت واقعی‌ای برای حفظ ثبات» در کشورش دارد. مقام‌ها بعداً گفتند که ترامپ امیدوار است سوریه در نهایت اسرائیل را به رسمیت بشناسد. اتفاقی که اگر رخ دهد، تحولی شگفت‌انگیز در منطقه‌ای خواهد بود که با نفرت و جنگ دست‌وپنجه نرم می‌کند.
فراس مقصد، مدیر بخش ارتباطات مؤسسه خاورمیانه، به بکی اندرسون از سی‌ان‌ان گفت که این تصمیم درباره سوریه، موفقیتی چشمگیر برای ترامپ در سفری بوده که عمدتاً حول مسائل اقتصادی می‌چرخیده است. او گفت: «فکر می‌کنم ترامپ بسیار محتاط، و در عین حال مشتاق بوده تا درهای موفقیت ژئوپلیتیکی را هم باز کند. هر اتفاقی که در سوریه بیفتد، فقط در سوریه نمی‌ماند.»
اقدام ترامپ بازتاب‌دهنده تمایل برخی از رهبران اروپایی و خاورمیانه‌ای نیز هست که با وجود گذشته بحث‌برانگیز الشرع، ترجیح داده‌اند با امید به توقف بازگشت جنگ داخلی، گذشته را کنار بگذارند.
در اتفاقی نادر، این تصمیم ترامپ حتی در میان برخی از منتقدان دیرینه‌اش هم تحسین برانگیخته است.
لئون پانتا، رئیس سابق سیا و وزیر دفاع پیشین آمریکا، روز چهارشنبه در گفت‌و‌گو با سی‌ان‌ان گفت: «فکر می‌کنم این تصمیم خوبی‌ست. چون این فرد (الشرع) توانست شورش را رهبری کند، اسد را سرنگون کند، و تا جایی که من می‌بینم، در تلاش برای تثبیت وضعیت چالش‌برانگیز سوریه است.»
تصمیم ترامپ برای برداشتن تحریم‌ها، به درخواست عربستان سعودی و قطر صورت گرفته، دو کشوری که نمی‌خواهند بی‌ثباتی سوریه به دیگر نقاط منطقه سرایت کند.
همچنین، در ریاض، واشنگتن و دوحه، تمایلی مشترک برای جلوگیری از بازگشت قدرت‌های خارجی به سوریه وجود دارد، کشوری که دهه‌ها هدف مداخلات بازیگران خارجی مختلف بوده است.
ریسک بزرگ
اما ترامپ دارد ریسک می‌کند.
در حالی‌که احمد الشرع در خارج از سوریه به‌عنوان بهترین امید این کشور برای ثبات دیده می‌شود، نگرانی‌ها درباره عدم حمایت دولت او از اقلیت‌های دینی و قومی در حال افزایش است.
در واشنگتن نیز، اعضای ارشد کنگره خواهان تضمین‌هایی هستند مبنی بر اینکه او در حال پاک‌سازی عناصر داعش از سوریه است، پیش از آنکه با لغو تحریم‌هایی که در قالب قانون تثبیت شده و رئیس‌جمهور نمی‌تواند به‌تنهایی آنها را لغو کند، موافقت کنند.
سناتورها جیم ریش (جمهوری‌خواه، رئیس کمیته روابط خارجی سنا) و جین شاهین (دموکرات ارشد در همین کمیته) در بیانیه‌ای اعلام کردند: «برای استفاده از این فرصت، مهم است که تصمیم رئیس‌جمهور به‌سرعت اجرا شود و دولت سوریه نیز به‌سرعت برای پاسخ به نگرانی‌های امنیت ملی آمریکا اقدام کند. این به سوریه کمک می‌کند که در مسیر رهایی از نفوذ بازیگران خارجی، جلوگیری از تلاش چین برای تثبیت جایگاه اقتصادی در خاورمیانه، و مقابله با بازگشت داعش باقی بماند.»
سناتور لیندسی گراهام از کارولینای جنوبی و متحد قدیمی ترامپ لحن محتاطانه‌تری داشت. او در بیانیه‌ای از ترکیه گفت: «من مایلم در شرایط مناسب از لغو تحریم‌ها علیه سوریه حمایت کنم. اما باید به یاد داشته باشیم که رهبری فعلی سوریه نه با اراده مردم، بلکه از طریق زور نظامی به قدرت رسیده است.»گراهام همچنین خاطرنشان کرد که اسرائیل از تصمیم برای لغو تحریم‌ها علیه سوریه نگران است و تأکید کرد که آمریکا باید این گشایش جدید را با همکاری متحدان خود هماهنگ کند. او افزود: «این دولت تازه در سوریه ممکن است سرمایه‌گذاری خوبی باشد و بتواند راهی برای اتحاد سوریه و تبدیل آن به بخشی باثبات از منطقه باشد. اما باید قبل از هر نتیجه‌گیری، چیزهای زیادی روشن شود. سوریه‌ای باثبات می‌تواند معادلات منطقه را تغییر دهد، اما با توجه به گذشته‌اش، روند پیشرفتش باید با دقت بررسی شود.»
«موفق باشی، سوریه»
اگر ترامپ بخواهد سوریه را به‌سوی مسیر دلخواهش هدایت کند، ناگزیر خواهد بود از قدرت ایالات متحده برای گرد هم آوردن کشورهایی با دیدگاه مشابه استفاده کند. اما چنین همکاری با متحدان، مشخصه‌ای برای این کاخ سفید نبوده است.
این موضوع همچنین چالشی دیگر برای تیم سیاست خارجی پراکنده ترامپ است، تیمی که از تصمیمات پرآشوب در زمینه انتصابات و بی‌تجربگی برخی از اعضای کلیدی، مانند استیو ویتکاف (فرستاده همه‌کاره ترامپ)، آسیب دیده است.
ترامپ از همین حالا در حال زمینه‌سازی برای مقصر جلوه دادن دیگران، در صورتی که تصمیمش نتیجه معکوس دهد، است. او چندین بار تأکید کرد که یکی از دلایل لغو تحریم‌ها، پیشنهاد و حمایت محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، بوده است. ترامپ با لحنی طعنه‌آمیز گفت: «اوه، ببینید من برای ولیعهد چه کارهایی می‌کنم.»
برخی از «پیروزی‌های» اخیر ترامپ چندان نشان نمی‌دهند که او آمادگی کار سخت دیپلماتیک را دارد. او ادعا کرده که با بریتانیا و چین توافق‌های تجاری بزرگی بسته است، در حالی‌که این موارد بیشتر شبیه اعلام نیت برای توافق‌ هستند، نه توافق واقعی.
اگر اقدام روز سه‌شنبه برای لغو تحریم‌ها نیز از همین جنس باشد، دیپلماسی سوریه ترامپ هرگز به اهدافش نخواهد رسید.
دلیل دیگری هم برای نگرانی وجود دارد: به‌نظر می‌رسد الشرع ضعف ترامپ در برابر مردان قدرتمند خودکامه را درک کرده است.
ترامپ این تروریست سابق را «مردی جوان، جذاب و عالی» و یک «مبارز» توصیف کرده. و به شکلی تکان‌دهنده ، با توجه به ارتباط‌ الشرع با القاعده، رئیس‌جمهور گفت که او «گذشته‌ای بسیار قوی» دارد.
تاریخ پر از نمونه‌هایی‌ست که در آن، واشنگتن به رهبران خشن خاورمیانه برای حفظ کشورهایی که از شکاف‌های مذهبی و قبیله‌ای رنج می‌برند اعتماد کرده و این اعتماد در مواردی مانند عراق، به هزینه جان هزاران سرباز آمریکایی منجر شده است.
اما ترامپ خوش‌بین‌تر است. او گفت: «این زمان درخشش آن‌هاست. موفق باشید سوریه. چیزی واقعاً خاص را نشان دهید.»
بازار