چاپ

پیام فارس - جلال چراغی، کارشناس مسائل سیاسی منطقه در تشریح دلایل و ابعاد سفر رئیس‌جمهوریآمریکا به منطقه تصریح کرد: سفر اخیر دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده به سه کشور مهم عربی حوزه خلیج فارس (عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی) در مقطعی حساس از تاریخ منطقه انجام شد. این سفر در حالی صورت گرفت که خاورمیانه درگیر بحران‌های متعدد سیاسی، انسانی و امنیتی بود.
در این شرایط پیچیده، ترامپ با اهداف مختلفی پا به این منطقه گذاشت؛ برخی از این اهداف آشکار و برخی دیگر پنهان بودند. سفر ترامپ به کشورهای حاشیه خلیج فارس نه‌تنها به لحاظ دیپلماتیک اهمیت داشت بلکه در زمینه‌های اقتصادی و سیاسی نیز تاثیرات فراوانی داشت که بررسی این ابعاد می‌تواند به درک بهتر انگیزه‌ها و نتایج آن کمک کند. یکی از مهم‌ترین زمینه‌های سفر ترامپ، بحران‌های انسانی و سیاسی جاری در منطقه بود. در حالی که رژیم صهیونیستی به‌طور مداوم در نوار غزه جنایات خود را ادامه می‌داد و وضعیت انسانی مردم فلسطین به‌ویژه در غزه وخیم‌تر می‌شد، ترامپ در تلاش بود که آتش‌بس در این منطقه برقرار کند. وی ادامه داد: او در این سفر خواسته بود تا اسرائیل و حماس توافقی برای توقف جنگ در غزه داشته باشند؛ اما بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، با این پیشنهاد مخالفت کرد. نتانیاهو می‌دانست که توقف جنگ به معنای شکست سیاسی و توقف سیاست‌های جنگی او خواهد بود، زیرا تاکنون نتوانسته به اهداف اصلی‌اش از جمله نابودی حماس، بازگرداندن اسرای اسرائیلی و پاکسازی نوار غزه از فلسطینی‌ها دست یابد. ترامپ که بیش از سه ماه از شروع ریاست‌جمهوری‌اش می‌گذرد، به‌دنبال یک موفقیت بزرگ برای تقویت موقعیت خود در داخل آمریکا و عرصه بین‌المللی بود و او هنوز موفقیتی ملموس در عرصه سیاست خارجی نداشت و از آنجا که نتوانسته بود به شعارهای انتخاباتی خود در سطح داخلی و خارجی عمل کند، در تلاش بود تا تصویری از خود به‌عنوان یک رهبر جهانی و موفق ارائه دهد. در حالی که در موضوع یمن نیز شکست خورده بود، ترامپ سعی داشت در این سفر به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و دفاعی در روابط خود با کشورهای خلیج فارس پیشرفت‌هایی داشته باشد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی‌ تصریح کرد: یکی از اهداف کلیدی ترامپ در این سفر، تقویت روابط راهبردی با کشورهای شورای همکاری خلیج فارس بود. این کشورها به‌ویژه در زمینه‌های اقتصادی و دفاعی برای آمریکا اهمیت فراوانی دارند. ترامپ درصدد بود تا همکاری‌های این کشورها را با ایالات متحده در حوزه‌های فناوری‌های نوین، به‌ویژه هوش مصنوعی، انرژی و صنایع دفاعی گسترش دهد. ترامپ به‌ویژه به دنبال امضای قراردادهای بزرگ اقتصادی در زمینه‌هایی مانند هواپیمایی، حمل‌ونقل و زیرساخت‌ها با عربستان سعودی، قطر و امارات بود و باید گفت که این قراردادها در چارچوب تلاش ترامپ برای تقویت روابط تجاری و اقتصادی ایالات متحده با کشورهای عربی خلیج فارس قلمداد می‌شود. ترامپ همچنین با استفاده از این سفر، خواستار افزایش همکاری‌ها در زمینه‌های دفاعی و نظامی با این کشورها بود و تلاش کرد تا تسلیحات نظامی جدیدی به این کشورها بفروشد. این اقدامات در راستای سیاست همیشگی ایالات متحده در خلیج فارس، یعنی گسترش حضور نظامی و فروش تسلیحات به کشورهای متحد، صورت می‌گرفت.
وی افزود: با توجه به اینکه کشورهای خلیج فارس یکی از بزرگ‌ترین مشتریان تسلیحات نظامی ایالات متحده هستند، این بخش از سفر ترامپ اهمیت ویژه‌ای داشت. با اینکه ترامپ در صدد بود در این سفر آتش‌بس در نوار غزه را به‌دست آورد، این هدف تحقق پیدا نکرد. یکی از مهم‌ترین دلایل این عدم موفقیت، مخالفت بنیامین نتانیاهو بود که به‌دلیل عدم دستیابی به اهداف خود در غزه، هیچ تمایلی به توقف جنگ نداشت. به‌جای آن، ترامپ مجبور شد وارد گفت‌وگوهای مستقیم با حماس شود تا برای آزادی یک اسیر دو تابعیتی آمریکایی-اسرائیلی (عیدان الکساندر) اقدام کند. این گام در نهایت به آزادی این اسیر انجامید، اما نتانیاهو که از این مذاکرات بی‌خبر بود، واکنش‌های شدیدی نشان داد. این مسأله، اگرچه برای ترامپ یک پیروزی دیپلماتیک کوچک محسوب می‌شد، اما وی نتواست موفقیت‌های بزرگ‌تری را که در این سفر مد نظر داشت، به‌دست آورد. ترامپ در این سفر علاوه بر مسائل سیاسی و امنیتی، به دنبال بازسازی تصویر خود به‌عنوان یک رهبر جهانی نیز بود. او تلاش کرد با گسترش توافقات ابراهیم و فشار به کشورهای عربی برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل، نقشی پررنگ‌تر در سیاست‌های منطقه‌ای ایفا کند. هدف ترامپ این بود که به‌ویژه عربستان سعودی را به سمت روابط بیشتر با اسرائیل سوق دهد. با این حال، عربستان برای این عادی‌سازی روابط، پیش‌شرط تشکیل کشور فلسطینی را مطرح کرده بود که ترامپ در تلاش بود این شرط را به‌نوعی کم‌اهمیت جلوه دهد.
چراغی گفت: در کنار اهداف سیاسی، ترامپ در سفر خود به خلیج فارس اهداف اقتصادی شخصی نیز داشت. او به‌ویژه به‌دنبال پروژه‌های عمرانی و سرمایه‌گذاری‌هایی بود که با بنیاد ترامپ و فرزندانش در قطر و امارات مرتبط بودند. این پروژه‌ها بخشی از تلاش‌های او برای تأمین منافع تجاری خانواده‌اش در این کشورهای خلیج فارس بودند. در این راستا، ترامپ قراردادهای بزرگی را در زمینه‌های مختلف اقتصادی به امضا رساند که هدف آن تقویت بنیه اقتصادی خود و تأمین منافع شخصی‌اش بود. یکی دیگر از نکات قابل توجه در این سفر، تلاش ترامپ برای استفاده از سیاست ایران‌هراسی به‌منظور جلب حمایت کشورهای عربی خلیج فارس بود. ترامپ تلاش کرد ایران را به‌عنوان عامل بی‌ثباتی در منطقه معرفی کرده و از این طریق، جایگاه ایالات متحده را در خلیج فارس تقویت کند. این سیاست بخشی از رویکرد دیرینه آمریکا در خاورمیانه است که به‌ویژه در دوران پس از انقلاب اسلامی ایران و جنگ‌های منطقه‌ای، همواره سعی کرده تا با جلب حمایت کشورهای عربی، حضور نظامی و سیاسی خود را توجیه کند. در نهایت، این سفر برای ترامپ دستاوردهای مالی و سیاسی چشمگیری داشت. ایالات متحده توانست از کشورهای عربی حدود سه تریلیون دلار در قالب قراردادهای تسلیحاتی و سرمایه‌گذاری‌ها دریافت کند. این مبلغ در شرایط کنونی اقتصادی ایالات متحده، که با چالش‌های جدی مواجه است، نقشی حیاتی در تأمین منابع مالی برای این کشور ایفا کرد. همچنین، ترامپ با افزایش تعرفه‌های واردات کالا از کشورهای مختلف، تلاش کرد تا منابع مالی بیشتری برای آمریکا فراهم کند، اقدامی که از سوی بسیاری از تحلیلگران به‌عنوان باج‌گیری از کشورهای عربی قلمداد شد.
چراغی در پایان خاطرنشان کرد: در کل باید گفت سفر ترامپ به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، اگرچه دستاوردهای سیاسی و اقتصادی بسیاری برای ایالات متحده داشت، اما در سطح دیپلماتیک و انسانی، با چالش‌های جدی مواجه بود. ترامپ نتوانست در زمینه‌های اصلی مانند آتش‌بس در غزه و حل بحران‌های انسانی این منطقه موفقیت‌های چشمگیری کسب کند. از سوی دیگر، کشورهای خلیج فارس در این سفر بیشتر بر منافع اقتصادی خود تأکید کردند و هیچ‌گونه واکنش قابل توجهی به جنایات رژیم صهیونیستی و تداوم جنگ در غزه نشان ندادند. این سکوت آشکار در برابر بحران‌های انسانی نشان‌دهنده اولویت یافتن منافع سیاسی و اقتصادی بر آرمان‌های انسانی و اصول اخلاقی در سیاست‌های کشورهای عربی است.
انتهای پیام/