چاپ

پیام فارس - وقتی فرهنگ به مردم گوش می‌دهد
تغییر رویکرد فرهنگی در فارس با حمایت از خواسته‌های مردمی
پس از حدود یک دهه سکوت و ممنوعیت اجرای صحنه‌ای، گروه موسیقی لیان بوشهر سرانجام در شیراز روی صحنه رفت؛ اتفاقی که فراتر از یک اجرای موسیقایی، نشان از چرخشی معنادار در سیاست‌های فرهنگی استان فارس دارد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در دل این چرخش، نام مهدی رنجبر، مدیرکل جوان فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، بیش از همه به چشم می‌آید؛ مدیری که از زمان انتصابش، مسیر متفاوتی را در قبال هنر و هنرمند، به‌ویژه در حوزه موسیقی، در پیش گرفته است. رنجبر که خود با دغدغه‌های فرهنگی و شناختی نسبی از مطالبات نسل جوان به میدان آمده، در ماه‌های اخیر تلاش کرده تا با باز کردن فضا برای اجرای برنامه‌هایی متناسب با ذائقه عمومی، به نوعی اعتمادسازی میان نهادهای فرهنگی و بدنه جوان جامعه بپردازد. کنسرت لیان، که هم ریشه در فرهنگ بومی جنوب دارد و هم در میان نسل امروز طرفداران بسیاری یافته، مصداقی روشن از این رویکرد است.
اجراهای دیگر نظیر کنسرت گروه دِ دان (دانیال و پیمان) و دایان از جمله این نمونه‌هاست. گفت‌وگوی زنده و صحنه‌ای علی ضیا با شایع خواننده رپ فارسی، پررنگ‌ترین مصداقی است که نشان می‌دهد متولیان فرهنگ و هنر این استان، به دنبال خلق فضاهایی برای پاسخگویی به نیاز نسل امروزند. نسلی که ذائقه‌اش با اسلاف تفاوت‌های بسیار دارد و ندیدن این سلیقه‌ها می‌تواند آن‌ها را از فضای سالم هنر دور کند. حالا مدیرکل ارشاد فارس با موافقت اجرای گروه لیان، مهر تاییدی بر زاویه نگاه خود در باب اهمیت‌دهی به سلیقه نسل نو زد.
در دورانی که بسیاری از هنرمندان موسیقی با موانع اجرایی، ممیزی و محدودیت مواجه بودند، فراهم‌سازی بستر اجرای این گروه باسابقه، پیام آشکاری دارد: دوره نگاه‌های سلیقه‌ای و انقباضی در حال گذار است و اراده‌ای تازه برای هم‌نشینی با خواسته‌های مردم در حال شکل‌گیری‌ست.
از این منظر، بازگشت لیان به صحنه شیراز نه فقط یک اتفاق موسیقایی، که نماد آغاز دوره‌ای جدید در سیاست‌گذاری فرهنگی استان است؛ دوره‌ای که در آن، «شنیدن صدای مردم» بار دیگر به سیاست اصلی بدل شده است.
* ضرورت توجه به خواسته های نسل جوان
جامعه امروز ایران، به‌ویژه در لایه‌های جوان، در حال عبور از نگاه‌های ایستا و کلیشه‌ای به فرهنگ و هنر است. خواسته‌ها و سلایق نسل نو، چه در قالب موسیقی، چه در قالب نمایش و ادبیات، دیگر قابل حذف یا نادیده‌گرفتن نیستند؛ بلکه نیازمند شنیدن، تحلیل و پاسخ‌ مناسب‌اند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس، به‌خوبی دریافته که تنها با ایستادن در برابر خواسته‌های فرهنگی جامعه، نمی‌توان ثبات فرهنگی ایجاد کرد؛ بلکه راهکار واقعی، هم‌افزایی میان نگاه حاکمیتی و خواست عمومی است. لیان، با همه بارِ هویتی، بومی و ریتم پرانرژی‌اش، دقیقاً در نقطه‌ای قرار دارد که فرهنگ رسمی و فرهنگ مردمی می‌توانند هم‌مسیر شوند.
در شرایطی که شکاف میان برخی نهادهای رسمی و خواسته‌های واقعی نسل جدید رو به گسترش بوده، چنین تصمیم‌هایی، می‌تواند نقشی ترمیمی داشته باشد؛ نه فقط برای بازسازی رابطه دولت با بدنه فرهنگی، بلکه برای شکل‌گیری نوعی هم‌زیستی مسالمت‌آمیز میان سنت، نوگرایی و تنوع فرهنگی.
تغییر زاویه دید مدیران فرهنگی به‌جای ایستادن در جایگاه کنترل‌گر، آن‌ها را در موضع مشارکت‌کننده قرار می‌دهد. این مشارکت نه‌تنها به نفع هنرمندان و مخاطبان است، بلکه در بلندمدت، مشروعیت فرهنگی نهادهای رسمی را نیز تقویت می‌کند.
استقبال گسترده مخاطبان از کنسرت لیان، به‌ویژه از سوی نسل جوان، حاکی از نیاز انباشته‌شده‌ای‌ست که طی سال‌ها با محدودیت‌های فرهنگی پاسخ داده نشده بود. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان فرهنگی معتقدند بازگشت گروه‌هایی با هویت بومی به صحنه، می‌تواند نوعی آشتی میان فرهنگ رسمی و خواسته‌های مردم ایجاد کند.
در نهایت، تجربه موفق اجرای لیان در شیراز می‌تواند الگویی برای سایر استان‌ها باشد: الگویی که در آن، شنیدن صدای مردم، نه یک امتیاز که یک ضرورت برای بقا و کارآمدی فرهنگی در دنیای امروز است.