چاپ

پیام فارس - هر چند زمان دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در هاله‌ای از ابهام است، اما به نظر نمی‌رسد که فارغ از شاید اختلافات موجود موارد دیگری نیز منجر به تاخیر در روند مذاکرات شده است.
چنان چه که فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه و مذاکره کننده ارشد هسته‌ای آمریکا با تهران با بیان این که ایالات متحده آمریکا در تلاش است دور چهارم گفت‌و‌گو‌های هسته‌ای با ایران را برای آخر این هفته (میلادی) برنامه‌ریزی کند، در عین حال خبر داده که: «اگر این گفت‌و‌گو برگزار نشود، تنها دلیلش سفر رئیس جمهوری به خاورمیانه خواهد بود.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
»
در واقع استیو ویتکاف بیش از آن که دلیل عدم تعیین زمان دقیق برای مذاکرات در راند چهارم را اختلافات عنوان کند این تاخیر را به سفر رئیس جمهوری آمریکا به کشور‌های جنوب خلیج فارس مربوط دانسته است.
در عین حال، اما روز سه‌شنبه سایت نورنیوز (نزدیک به علی شمخانی، دبیر پیشین شورای‌عالی امنیت ملی) به نقل از یک مقام مطلع نوشت که این مذاکرات روز یکشنبه هفته آینده یعنی 21 اردیبهشت برابر با 11 می، در مسقط انجام می‌‏شود؛ خبری که تا لحظه تنظیم این گزارش از سوی وزارت امور خارجه تأیید یا تکذیب نشده است.
پیش از این، باراک راوید، خبرنگار اسرائیلی سایت آکسیوس نیز به نقل از استیو ویتکاف مدعی شده بود کاخ سفید در تلاش برای برنامه‌‏ریزی مذاکرات دور چهارم برای پایان هفته جاری است. هر دو طرف یعنی عراقچی و ویتکاف همواره در اظهارنظرهایشان طی چهار هفته گذشته، از فضای مثبت و رو به جلو در مذاکرات غیرمستقیم صحبت کرده‌‏اند. اما در فضای رسانه‌‏ای و فراتر از میز مذاکره، شرایط متفاوت است. آمریکایی‌‏ها پیش و پس از آغاز دور جدید مذاکرات، رفتار‌های متناقض زیادی از خود نشان دادند که می‌‏توان از آن‏ها یک فهرست تهیه کرد. روند تاخیر رخ داده، اظهارات متناقض برخی مقامات آمریکایی و در نهایت مساله سفر دونالد ترامپ به برخی کشور‌های عربی در حوزه خلیج فارس سبب شد تا به سراغ «حشمت الله فلاحت پیشه» نماینده پیشین مجلس، تحلیل گر سیاسی و منطقه‌ای و استاد دانشگاه برویم و نظر وی درباره آن چه در پیش است را جویا شویم.
* برگزاری دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا ناگهان با تاخیر و، اما و اگر‌هایی مواجه شد. به خصوص که یک بار تاریخ برای آن تعیین و سپس لغو شد و این بر حواشی وجود اختلافات میان طرفین افزود. تصور می‌کنید با توجه به شرایط منطقه چه روندی در پیش باشد؟
- من معتقد هستم تاخیری که در مذاکرات پیش آمده نشان دهنده اختلافات جدی دو طرف است.
آمریکایی‌ها در این فاصله میان دور‌های مذاکرات به بخشی از دستور کاری که به صورت کلی مطرح کرده بودند، پایبند نماندند و موارد دیگری را از شخص ترامپ تا مقامات و اعضای دولت آمریکا مطرح کردند، از جمله عدم امکان غنی سازی هسته‌ای در ایران.
اما باید توجه کرد که هر چند آمریکایی‌ها موارد شروط خود را سخت‌تر کردند، اما در عین حال اجاره ندادند که وقفه مذاکرات تبدیل به یک فرصت یا زمان حیاتی برای اسرائیل شود که جنگ را گسترش دهد؛ لذا ما دیدیم که بلافاصله یک روز بعد از حمله اسرائیل به یمن بود که آمریکایی‌ها به جنگ در یمن پایان دادند چرا که ترامپ می‌داند نتانیاهو استاد شروع کردن جنگ است، اما جنگ‌هایی که هیچ وقت پایان نمی‌پذیرند و پیامی که از این مجموعه تحولات می‌توان گرفت اینست که به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها یک خط قرمز به نام جنگ در برابر ایران دارند و تهدید‌های ترامپ نیز بیشتر با هدف کشاندن ایران پای میز مذاکره است که صورت می‌گیرد. اما در آن سمت آمریکایی‌ها حاضر نیستند دنباله‌رو سیاست‌های اسرائیل در لیبی سازی پرونده هسته‌ای ایران باشند. آمریکایی‌ها برابر ایران به دنبال یک راه میانه‌ای هستند که در واقع شبیه برجام باشد، اما به شرطی که عملا کنترل بیشتر بر سوخت هسته‌ای ایران صورت بگیرد.
بیشتر بخوانید: گره زدن تصویب کنوانسیون‌های FATF به نتیجه مذاکرات اشتباه بود/ باید تابوی مناسبات اقتصادی ایران و آمریکا شکسته شود
من معتقد هستم که شروط آمریکا به معنای پایان مذاکرات نیست و معتقد هستم که آمریکایی‌ها پای میز مذاکره باز خواهند گشت، اما معنای دیگری نیز دارد که یعنی مذاکرات بسیار سخت پیش خواهد رفت، چرا که در طرف دیگر یعنی ایران، حفظ چرخه سوخت هسته‌ای یک قانون است.
این قانون از مجلس هفتم تصویب شده و عبارت دقیق قانون نیز همین است یعنی «حفظ چرخه سوخت هسته‌ای ایران» با محوریت غنی سازی. در این بین بر سر درصد غنی سازی و نوع نظارت ها، می‌شود گفت‌و‌گو و توافق کرد.
البته که صحبت‌هایی که اکنون آمریکایی‌ها می‌کنند به نوعی سخت‌تر کردن این شرایط است. همچنان این موارد را باید دلیل کلی دانست و این اختلال در روند مذاکرات روند کوتاه مدت نیز دارد و از جمله اینکه اکنون اولویت ترامپ در منطقه خاورمیانه سفر به عربستان و چند کشور جنوب خلیج فارس است؛ و تا آن زمان به هر حال ترامپ سعی می‌کند فضای مذاکرات به همین صورت عدم توافق و در عین حفظ امیدواری با ایران باشد و سفر به جنوب خلیج فارس را انجام بدهد.

پیام فارس

* سفر ترامپ با حواشی نیز رو به رو شده است؛ از مساله نام خلیج فارس تا مساله منافع اسرائیل و پیمان ابراهیم اکنون مطرح است. تصور می‌کنید ترامپ چه روشی را در پی می‌گیرد؟
- آن چه برای ترامپ اکنون مهم است حتی حفظ اسرائیل و منافع اسرائیل نیست بلکه برای او اولویت، منافع اقتصادی است که در کشور‌های ثروتمند عربی، آمریکا دنبال می‌کند و حتی اخیرا هم یک تعداد رسانه‌ها تحت تاثیر لابی‌های عربی این خبر را مطرح کردند که ترامپ سعی می‌کند در سفر به خلیج فارس از نام جعلی به جز نام اصلی خلیج فارس استفاده کند.
این گمانه زنی‌ها و خبرسازی‌ها به نوعی یک شرایطی را ایجاد می‌کند که امکان رسیدن به یک امنیت جمعی در منطقه را زیر سوال ببرد.
من معتقد هستم که کشانده شدن موضوع به سمت این قضیه یک روند اشتباه است چرا که اکنون کشور‌های عربی و ایران بر سر دیپلماسی به توافق رسیده‌اند و طرح یک مساله اختلافی با ریشه‌های تاریخی، کمکی به این توافق و دیپلماسی نخواهد کرد و اوضاع دشمنی را بین طرفین گسترش می‌دهد و به نظر من طرح این مساله باید به عنوان یک روند پیشگیرانه صورت بگیرد.
بیشتر بخوانید: تبارشناسی مخالفان مذاکره ایران و آمریکا/ مذاکرات در دور دوم جدی می‌شود
تاریخ ایران و تاریخ پارس هزاران سال بیشتر از عمر 4 ساله یک رئیس جمهور آمریکاست و هزاران سال بیشتر از عمر چند ساله صداوسیمای ایران است که در آن این مساله چرخ خورده و بزرگنمایی شده و در این سال‌ها نیز هیچ کمکی به نشان دادن تاریخ بزرگ ایرانیان نکرده است.
تمام ملت‌هایی که اکنون ترامپ در حال سرمایه گذاری بر روی آنان است، به نوعی توسط کوروش کبیر آزاد شده‌اند و لذا انتظاری که وجود دارد این است که مجموع کشور‌های منطقه به نوعی عمل کنند که سفر ترامپ مذاکرات با ایران را به صورت منفی تحت شعاع قرار ندهد.
مسیری نیز که ایران اکنون در پیش می‌گیرد باید یک سیاست امنیت جمعی باشد یعنی همه این کشور‌ها به سمت امنیت حرکت کنند و اگر جریانی غیر از این در دیدار ترامپ از جنوب خلیج فارس صورت بگیرد، به نظرم آن زمان دایره تهدید حتی به کشور‌های عربی هم کشیده می‌شود و این به ضرر کشور‌های عرب و نیز آمریکا خواهد بود.
* فکر می‌کنید تا سفر ترامپ به خلیج فارس و بازگشتش آسیا مذاکرات متوقف می‌شود؟
- ببینید من با همه این شرایط معتقد هستم آمریکایی‌ها به میز مذاکره بازخواهند گشت. آمریکایی‌ها به شدت نگران جنگ هستند و شاید دلیل اصلی این که یک روز پس از ورود اسرائیل به یمن، جنگ را خاتمه دادند این است که نمی‌خواهند از سیاست گسترش جنگ در منطقه استقبال کنند.

پیام فارس

* اختلافات بر سر مساله غنی سازی که شما اشاره کردید یکی از مواردی است که به نظر می‌رسد محل اختلاف بوده و بار‌ها هم طرف آمریکایی به آن اشاره کرده‌ است، اما برخی گمانه زنی‌های رسانه‌ای به اختلاف بر سر عملکرد موشکی ایران نیز اشاره کرده‌اند. فکر می‌کنید این مساله نیز می‌تواند سبب ساز نوعی دیگر از اختلافات در جریان مذاکرات شود؟
- به هر حال در شرایطی که ایران مشکلات دفاعی جدی دارد و همین حالا می‌بینیم که جنگ‌هایی در منطقه در جریان است هیچ گاه نمی‌توان حوزه دفاعی ایران را به حوزه مذاکره تقدیم کرد.
حتی مذاکره بر سر هسته‌ای برای رفع ابهام در خصوص تهاجمی بودن یک برنامه در ایران صورت می‌گیرد و لذا این ادعایی بود که درباره برنامه هسته‌ای ایران مطرح شد، اما PMD و یا ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران چیزی بود که قبل از امضای برجام مذاکره بر سر آن تمام شد و ابهامات آن نیز برطرف شد و بعد از آن هر زمانی که موضوع برنامه نظامی ایران مطرح می‌شود بیشتر با هدف ایجاد یک فشار حداکثری صورت می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: وفاق دولت پزشکیان در حوزه تقسیم مناصب شکل گرفت/ چرا میز مذاکره با لاوروف، کاملا همسطح با رئیس جمهور بود؟!/ احتمال تبانی منفی اروپا و آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه
اما برنامه موشکی بخشی از برنامه دفاعی یک کشور است و طبق منشور ملل متحد هیچ کشوری را نباید وادار کرد که در یک منطقه بحرانی قابلیت‌های دفاع خود را کنار بگذارد. در برنامه هسته‌ای نیز بر اساس آنچه که مطرح کرده‌اند یکسری ابهاماتی درباره تهاجمی بودن آن مطرح شده که ایران پیش از برجام یکبار این ابهامات را مرتفع کرده و اکنون نیز اعلام کرده که حاضر است بازرسی‌های آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای را بپذیرد به این شرط که حقوقی که طبق NPT به هر کشوری از اعضای آژانس داده می‌شود به ایران نیز داده شود.