چاپ

پیام فارس - فضای حاکم بر نمایش اصلا شباهتی به تئاترهایی که تا حالا دیده ام ندارد؛ شاهد حرفم هم جمعیتی است که گرد میدان تعزیه جمع شده اند؛ نمی دانم هزار نفر یا نه چند هزار نفری مشغول تماشا هستند.
- استان فارس:
جمعیت زیادی آمده اند و غوغایی است؛ در میان‌شان هم کودک 6 ساله هست و هم پیرمرد 80 ساله؛ همه گرد میدان جمع شده اند و با آرامش خاصی نظاره گر نمایش هستند.
با وجودی که دو ساعتی از برنامه گذشته اما خستگی در چهره شان دیده نمی شود؛ نه در چهره بازیگران و نه تماشاچیان. همه محو تماشای تعزیه شده اند و این را می توان در سکوت حاکم بر فضای نمایش و نگاه های عمیق تماشاچیان فهمید.
تعزیه که به اوج خود می رسد فضا هم احساسی تر می شود؛ برخی بغض کرده و قطرات اشکی بر دیدگانشان جاری شده و برخی نیز در سکوتی حزن انگیز فرو رفته اند.
فضای حاکم بر نمایش اصلا شباهتی به تئاترهایی که تا حالا دیده ام ندارد؛ شاهد حرفم هم جمعیتی است که گرد میدان تعزیه جمع شده اند؛ نمی دانم هزار نفر یا نه چند هزار نفری مشغول تماشا هستند.
تفاوت دیگرش هم بازیگرانش است؛ آنچنان در نقش خود فرو رفته اند که انگار ساعت زمان متوقف شده و در سال 61 هجری فرود آمده ای.
تعزیه در استان فارس پیشینه ای طولانی دارد حتی در برخی از شهرستان ها این هنر آیینی قدمتی 700 ساله دارد و همچنان توسط بازماندگان از نسل های قبل به یادگار باقی مانده است.
جدیت در برگزاری آیین های تعزیه در برخی شهرها به نحوی است که سایر اهالی را پای کار آورده و هر کس در اجرای این برنامه وظیفه ای را بر عهده دارد.
اهتمام ویژه مردم فارس در زنده نگه داشتن این هنر آیینی سبب شده مهر بزرگترین تعزیه میدانی کشور به پیشانی فارسی ها بخورد به نحوی که تعزیه روستای «صحرارود» در سال 1391 به عنوان یک اثر فاخر در فهرست آثار ملی کشورمان ثبت و ضبط شده است.
مردم روستای صحرارود کار تعزیه را از ماه ها قبل از محرم آغاز می کنند؛ مطالعه بر روی منابع مهم همچون کتاب های لهوف، مجموعه دانشنامه امام حسین(ع)، اسرار آل احمدو... از 6 ماه قبل زیر نظر اساتید برجسته حوزه و دانشگاه آغاز می شود تا روایت های متقن و بی اغراق به نمایش گذاشته شود.
تعزیه صحرارود از سال 1381 سبک سنتی خود را کنار زده و با بهره گیری از ابزار و فنون هنری و نمایشی، ورزشکاران رشته های رزمی، سوارکاری و موسیقی جلوه ای دیگر از این هنر زیبا را به نمایش می گذارند.
با وجودی که 200 سال از قدمت هنر تعزیه در صحرارود می گذرد اما این هنر نمایشی برای مردم این روستا تکراری نشده بلکه هر سال به رونق آن نیز افزوده می شود. هر سال بیش از 50 هزار نفر از سراسر کشور با حضور در این روستا از نزدیک تماشاگر این روایت هنرمندانه هستند.
در برپایی تعزیه صحرارود بیش از هزار و 700 نفر از اهالی روستا مشارکت دارند که 700 نفر بازیگر و بیش از یک هزار نفر نیز عوامل اجرایی و تدارکات این برنامه را تشکیل می دهند.
این برنامه در زمینی به وسعت پنج هکتار در تپه های «صاحب الزمان(عج)» این روستا برگزار و به گفته یکی از عوامل تعزیه، مردم روستای صحرارود همه کاره پای کار اجرای این برنامه هستند و صفر تا صد آن از بودجه و منابع مالی گرفته تا بازیگران و نیروی انسانی توسط اهالی تامین می شود.
اگرچه تاریخ نگاران پیشینه تعزیه در ایران را مربوط به دوران صفوی می دانند اما اوج آن به دوران قاجار و زمان ناصرالدین شاه باز می گردد به نحوی که مورخان گفته اند در زمان حکومت ناصر، بیش از 300 مجلس شبیه خوانی در دهه اول محرم دایر بوده است.
به گواهی مستنداتی که محققان لامردی به دست آورده اند، پیشینه تعزیه در این شهر به 730 سال پیش باز می گردد. «مردم شهرستان لامرد از گذشته‌های دور آنچه که در روضه‌ها از منابر شنیده بودند، تصدیق آن را به صورت هنر آئینی در مراسم تعزیه می‌بینند و از واقعه عاشورا و آن چیزی که در ذهن دارند به عینه در مراسم تعزیه مشاهده کرده و برای این مصائب اشک ماتم می‌ریزند.» این مطلب را رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی لامرد می گوید و اذعان می کند: تعزیه در لامرد از روز اول محرم آغاز و هر روز با نام و یاد یکی از شهدای کربلا به اجرا در می آید.
روز اول محرم شهادت مسلم بن عقیل، مجلس روز دوم دوطفلان مسلم، روز سوم، تعزیه مدینه الوداع، روز چهارم شهادت حر (ورود به کربلا و سر راه گرفتن حر)، روز پنجم شهادت دوتن از یاران امام حسین (شهادت حر و وهب) و در روز ششم نیز شهادت طفلان زینب، روز هفتم حضرت قاسم بن العباس، روز هشتم حضرت ابوالفضل(ع)، روز نهم حضرت علی اکبر و روز دهم واقعه عاشورا اختصاص داده شده است.
در شهرستان لامرد، 22 گروه تعزیه در ایام محرم به این هنر نمایشی می پردازند که در نوع خود بی نظیر است. به گفته «محمد هنرپیشه» از 22 گروه تعزیه خوان، 16 گروه تعزیه خوان به بخش مرکزی لامرد اختصاص دارد، 4 گروه تعزیه در بخش اشکنان فعال هستند، 2 گروه تعزیه نیز در علامرودشت، و یک گروه تعزیه در بخش خیرگو فعال و به اجرای این هنر آئینی می‌پردازند.
لامردی ها نیز اهتمام ویژه ای به این هنر نمایشی مذهبی داشته اند به نحوی که حتی برای تماشاچیان تعزیه نیز احترام خاصی قائل بوده اند. متولی تعزیه روستای «کره موچی» لامرد می گوید: «مرحوم پدرم سفارش داشت با کسانیکه در تعزیه حضور پیدا می کنند با کمال احترام و ادب برخورد کنید، بهترین پذیرایی را مهیا کنید. مبادا نسبت به عزاداران حسینی کوتاهی کنید، چیزی را که برای خودتان می خواهید، بهترین آن را برای عزاداران فراهم آورید».
«این سفارش سرلوحه کار ما قرار داشته به همین خاطر کل دهه محرم را پذیرایی ناهار و شام آماده می کنیم و چندین شتر در طول دهه نحر می کنیم و تنوع غذایی در دستور کار ماست. عزاداران و شیفتگانی که از بنادر و راه های دور می آیند، خیمه برپا می کنند ما در خدمت آنان هستیم و حتی صبحانه نیز برای آنان فراهم می کنیم.»
محرم امسال نیز بیش از 300 برنامه تعزیه در شهرستان لامرد به اجرا در آمد تا ثابت کند این دیار همچنان به عنوان قطب تعزیه کشور مورد توجه است.