پیام فارس - فاطمه سامعی ؛ سازمان فناوری اطلاعات ایران متولی کاربری استفاده بهینه از فناوری اطلاعات کشور است به نیابت از وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، در اربعین امسال برای نخستین بار اقدام به ارائه بسته ای فناورانه برای زائران کرده است.
وزارت ارتباطات برای ارائه این بسته با شرکت‌های فناور خصوصی ارائه‌دهنده خدمات هماهنگی کرده و با شناسایی خدماتی که بیشتر مورد استفاده زائران است از برخی شرکت ها در رسیدن به محصول نهایی حمایت کرده است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
سرویس هایی از جمله پیام رسانی رایگان، تماس صوتی رایگان، اعلام وضعیت آفلاین، حمل و نقل اینترنتی به سمت پایانه های مرزی، جابجایی مسافر از طریق همپیمایی، مسیریاب و مکان یاب آفلاین، بیسیم آنلاین و پیدا کردن خدمات براساس موقعیت مکانی در بسته فناورانه اربعین ارائه شده است.
درباره خدمات فناورانه ای که در اربعین امسال برای نخستین بار همراه زائران حسینی بود با حامد منکرسی معاون سیاست‌گذاری و اعتباربخشی فناوری اطلاعات سازمان فناوری اطلاعات ایران گفت وگو کرده ایم.

*خدمات برای زائران دارای گوشی های ساده هم برقرار بود
فارس: یکی از انتقادهایی که به سرویس های فناورانه در اربعین امسال شد این بود که اغلب این خدمات برای گوشی های هوشمند است در صورتی که برخی از زائران گوشی ساده دارند. در این باره می توان به جای خالی سرویس ستاره 500 مربع اشاره کرد که اعلام وضعیت رایگان را با کد دستوری حتی برای گوشی های ساده و غیرهوشمند را فراهم می کرد و در سال های گذشته ارائه شده بود و برای همه انواع گوشی قابل استفاده بود.
منکرسی: این سرویس امسال هم فعال بود فقط اطلاع رسانی کم بود و برخی فکر کردند که سرویس دیگر امسال ارائه نشده است. 
حتی سرویس دهنده های بله و سروش پلاس هم در پس زمینه خدمات خود از همین سامانه 500 استفاده می کردند و اگر فردی گوشی هوشمند نداشت می توانست به جای استفاده از اپلیکیشن بله و سروش پلاس از کد دستوری استفاده کند.
امسال به دلیل اینکه تمرکز روی اپلیکیشن های ارائه شده بود اطلاع رسانی روی سرویس های قدیمی تر و ساده تر کم بوده است. در سازمان فناوری اطلاعات ایران هم به دلیل اینکه بیشتر به سمت هوشمند سازی تمایل داریم بیشتر اپلیکیشن ها تبلیغ شد.
*مشکل گم شدن یا دزدیده شدن گوشی در اربعین حل می شود
فارس: اتفاقا یکی از موضوعات ناخواسته در اربعین گم شدن گوشی است و از این رو برخی از زائران اصلا با خود گوشی نمی برند و به بودن چند گوشی در جمع گروهی شان بسنده می کنند یا گوشی ساده می برند. از این رو نیاز به ارائه خدماتی که برای این افراد هم قابل استفاده باشد احساس می شود و نمی توان همه تمرکز را روی اپلیکیشن ها و نرم افزارهای هوشمند گذاشت.
منکرسی: اتفاقا درباره همین مسئله گم شدن گوشی بحث شده و یکی از حوزه هایی که می توان روی آن بحث کرد طراحی اپلیکیشنی برای سرقت یا گم شدن گوشی است. برای این منظور اپلیکیشنی طراحی و تولید شد که وقتی گوشی از محل خود در کوله و کیف جابه جا می شود به صاحب گوشی آلارم می دهد. اتفاقا روی این اپلیکیشن تبلیغ خوبی هم انجام شد.
*اطلاع رسانی درباره خدمات فناورانه ایرانی در اربعین آن چنان که باید نبود
فارس: با اینکه امسال وزارت ارتباطات در یک حرکت دسته جمعی برای ارائه بسته ای از خدمات فناورانه به زائران هماهنگی کرد اما طبق تجربه افرادی که به اربعین رفته و بازگشته اند یا در سفر هستند به نظر می رسد این خدمات باوجود گستردگی حوزه ها، چندان یا آن طور که باید از سوی زائران مورد استفاده قرار نگرفته است. آمارها در این باره چه می گویند؟
منکرسی: باید در نظر بگیریم که شرایط اربعین امسال به دلیل حجم زیاد زائر که راهی کربلا شد متفاوت بود و اطلاع رسانی ها کارساز نبود. سعی کردیم در این مدت تمرکز را بر تبلیغات تلویزیونی قرار دهیم که فرصت کمی در اختیار بود. زیرا زمان طلایی که برای تبلیغ در نظر گرفته بودیم مصادف شد با حضور جمعیت زیاد در مرزها و شهرهای کربلا و نجف و با دستور ستاد اربعین برای توقف تشویق مردم به حضور در این رویداد مواجه شدیم. 
با این حال در مرزها اپراتورها ستادهایی را برای اطلاع رسانی راه اندازی کرده بودند و به مردم اطلاعات می دادند. در طول مسیر پیاده روی هم تبلیغاتی درباره نحوه استفاده از خدمات فناورانه ایرانی وجود داشت.
همچنین برای مثال در طول مسیر پیاده روی، مردم از طریق ارتباطات فردی و اجتماعی از وجود سرویس های رایگان روبیکا و سایر پیام رسان ها به هم اطلاع رسانی می کردند و با آن آشنا شدند.

*سرویس حمل و نقل خصوصی بین شهری پرکاربرد شد
فارس: در بسته ای که به عنوان بسته خدمات فناورانه ارائه شد، سرویس هایی به چشم می خورد که به نظر می رسد امکان عملیاتی شدن آنها به این معنی که مورد استفاده مردم قرار بگیرد نیست. برای مثال یکی از این سرویس ها، سرویس اسنپ بود. 
منکرسی: اتفاقا یکی از خدماتی که استفاده خوبی داشت سرویس حمل و نقل بین شهری بود که برای نخستین بار مجوز فعالیت بین شهری برای این کسب و کار صادر شده بود و کسانی که نتوانستند از ناوگان حمل و نقل عمومی بین شهری استفاده کنند از این سرویس استفاده کردند.
سرویس های موجود مانند تپسی، اسنپ، ماکسیم و ... استفاده شد و در مجموع باید در نظر داشته باشیم که سرویس های این چنینی در زمان های پیک که سیستم رایج از جمله اتوبوس، قطار و هواپیما قادر به پاسخ گویی نیست کاربرد دارد. همچنان برای بازگشت زائران استفاده از این سرویس پیش بینی شد.
*حتی در پیک حضور زائران اختلالی در سرویس های فناورانه ایجاد نشد
فارس: در روزهایی که با پیک جمعیت مواجه شدیم و برای چند روز حرکت به سوی مرزها متوقف شد؛ آیا ازدحام جمعیت خللی در سرویس های فناورانه ایجاد کرد؟
منکرسی: خیر گزارشی از اختلال در سرویس ها دریافت نکردیم. در مجموع در هیچ بازه ای اختلالی در سرویس های فناورانه ایجاد نشد.
*سرویس های اعلام وضعیت محبوب ترین و پراستفاده ترین سرویس فناورانه شد
فارس: کدام سرویس های فناورانه پرکاربرد ترین سرویس ها شدند؟ به نظر می رسد سرویس اعلام وضعیت محبوب تر بوده است. آمار در این باره چه می گوید؟
منکرسی: سرویس های اعلام وضعیت، تماس صوتی و پیغام تصویری و پیغام صوتی و متنی از سرویس های پراستفاده بودند. اما آمار نهایی را باید بعد از بازگشت همه زائران و جمع بندی آمارها اعلام کنیم.
اینترنت رایگان روبیکا هم که فقط برای سرویس های داخل روبیکا بود و استفاده می شد.
*سرویس خوب تماس صوتی بیرونی رایگان روی شبکه مخابراتی برای اولین بار ارائه شد
فارس: امسال برای اولین بار سرویس تماس صوتی از نرم افزار به شبکه مخابراتی راه اندازی شد. این سرویسی بود که پیام رسان های ایرانی مدت زیادی به دنبال آن بودند و در اربعین امسال آغاز به کار کرد. اما به نظر می رسد زائران به خوبی متوجه این سرویس نشدند و از آن استفاده زیادی نکردند.
منکرسی: واقعیت این است که تبلیغات خوبی صورت نگرفت و انتظار استفاده بیشتری را داشتیم. بعد از اربعین این سرویس به صورت گسترده تر در کشور راه اندازی می شود و تعرفه آن هم نصف تعرفه تماس معمولی نرخ گذاری شده است. این یک مزیت رقابتی برای پیام رسان های ایرانی است و سر فرصت مناسب تبلیغات برای استفاده از این سرویس انجام خواهد شد.
این سرویس هم اکنون در اروپا و آمریکا هم در حال ارائه است و برای مثال نرم افزار اسکایپ تماس هزینه ای هم دارد؛ اما در کشور ما این سرویس ها اجازه خدمت دهی ندارند و پیام رسان ایرانی می تواند مجوز ارائه این سرویس را داشته باشد و مزیت رقابتی داشته باشد که هزینه های مردم را هم کاهش می دهد.
با توجه به اینکه این سرویس در اربعین رایگان بود قصد داشتیم که مردم بیشتر از آن استفاده کنند و کلیپی آموزشی هم برای آن تهیه شد اما در مجموع به دلیل شرایط پیش آمده این امر محقق نشد. زیرا مردم باید قبل از خروج از کشور آموزش می دیدند و اپلیکیشن ها را نصب می کردند؛ در عراق شاید دیگر وقت و امکان نصب نرم افزار نباشد.
*سال آینده سرویس ارائه پارکینگ های شخصی در مرزهای ایران هم ارائه می شود
فارس: یکی از الزامات زائران اربعین در شهرهای مرزی، وجود پارکینگ برای اطمینان از سلامت خودرو در مدت سفر است. یکی از سرویس های فناورانه جالبی که امسال قرار بود ارائه شود واگذاری و ارائه پارکنیگ و حیاط منازل از سوی ساکنان شهرهای مرزی به زائران بود. چرا این سرویس امسال ارائه نشد؟
منکرسی: یکی از سرویس هایی که انتظار داشتیم از سوی اپلیکیشن ها ارائه شود سرویس اجاره پارکنیگ بود که ارائه دهندگان سرویس اعلام کردند که ارائه این سرویس زمان بر است و نمی توان در مدت زمان باقی مانده آن را اجرا کرد. به این ترتیب ارائه این سرویس به سال آینده موکول شد.
*سرویسی که سال بعد برای راه اندازی نیاز به کمک مردم دارد
فارس: چه سرویسی داشتید که امسال قابل استفاده نشد و سال بعد راه اندازی می شود؟
منکرسی: چند سرویس داشتیم که تازه کار بودند و استفاده نشدند. یکی از این سرویس ها، سرویس اطلاع از امکانات داخل کشور عراق است. اینکه زائران بتوانند نزدیک ترین موکب با امکانات موردنظر خود را پیدا کنند. با توجه به اینکه برخی از موکب ها هر سال ثابت هستند به ویژه موکب های عراقی که جای مشخص دارند، این سرویس مفید است. 
البته راه اندازی این سرویس نیاز به اطلاعات به روز دارد و شرکت هایی که این سرویس را ارائه می دهند باید تیم هایی داشته باشند که در عراق مستقر باشند و به طور مرتب اطلاعات را به روز کنند.
برای این سرویس می توانند از ظرفیت مردم و کلود سورسینگ هم استفاده کنند. امسال پلتفرمی خاص این موضوع وجود نداشت. یکی دو تایی بودند و ما هم حمایت کردیم اما هنوز به بلوغ کافی نرسیدند.
*چرا فناوری از وقوع چند روز پیک اربعین جلوگیری نکرد؟
فارس: امسال که در چند روز وضعیت بحرانی تراکم جمعیت در مرزها و مسیرهای خروجی از کشور پیش آمد و برخی از زائران حتی از مرز خارج شدند و پس از چند ساعت انتظار و سرگردانی به داخل کشور بازگشتند، انتقاداتی به نحوه مدیریت وضع وارد شد. انتقاد این بود که در زمانی که فناوری تا این حد در همه امور گسترده شده اگر استفاده هر چند اندک از مدیریت اطلاعات و تجمیع اطلاعات می شد، چنین وضعی قابل پیش بینی و مدیریت بود.
منکرسی: اساسا یکی از اهداف سامانه سماح همین است که مردم ورود و خروج خود را اعلام کنند و مراجعه مردم در مرزهای چندگانه کنترل و مدیریت شود. یعنی برای مثال کسانی که اعلام می کنند که از خسروی خارج می شوند به مهران مراجعه نکنند.
اما هماهنگی بین دستگاهی برای این امور لازم است و ارتباط بین سیستم ها برقرار نشده است. اطلاعات به موقع به دستگاه های متولی نرسید و نشد که با روش های فناورانه اطلاعات را به صورت آنلاین منتقل کرد تا مشکلات کمتر شود. 
همه اطلاعات وجود دارد اما پیش بینی اینکه چه جمعیتی در راه کدام مرز است و تا چند ساعت و چند روز آینده چه جمعیتی به کدام مرز می رسد و در انتظار خروج خواهد بود، اطلاعاتی است که نیاز به ارتباط سامانه های مختلف دارد. وقتی چنین مشکلاتی پیش می آید دیگر طی چند ساعت قابل رفع نیست.
راه حل این است که ارتباط بین اطلاعات سامانه سماح و دیگر سامانه های حمل و نقل و هویتی را برقرار کنند.